Żukokształtne (Scarabaeiformia)

Nadrodzina chrząszczy, która na całym świecie liczy sobie blisko 35 tys. gatunków, natomiast w Polsce ponad 160. Ostatnio, żukokształtne przechodziły burzliwy okres pod względem systematyki, ponieważ część rodzin była przez niektórych naukowców rozbijana, później zaś znów je łączono w jedno, z mniej lub bardziej liczącymi się wyjątkami. Przez to właśnie zrobiło się z tego niezłe zamieszanie. Chwilowo sytuacja wygląda na ustabilizowaną, dlatego właśnie zdecydowałem się zmienić układ systematyczny, który do tej pory obowiązywał na moim blogu, choć nie należy się do tego przyzwyczajać, ponieważ jest bardzo możliwe, że w niedługim czasie znów się coś w tym temacie zmieni.

Jelonkowate (Lucanidae)

Rodzina, której na szczęście nie dotknęły zmiany, składa się z 1200 gatunków na całym świecie. W Polsce jest ich tylko 7. Należą do niej chrząszcze o średniej i dużej wielkości. Żuwaczki samców często uległy znacznemu powiększeniu i służą do walk z innymi samcami. Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny jest jelonek rogacz (Lucanus cervus), który jest też największym polskim chrząszczem. Dorosłe jelonki żywią się głównie sokiem wyciekającym z drzew, rzadziej liśćmi i pąkami, natomiast larwy rozwijają się w drewnie. Większość rodzimych jelonków, to gatunki rzadkie lub bardzo rzadkie, trzy z nich, włącznie z jelonkiem rogaczem, znajdują się na liście gatunków objętych częściową ochroną.

Ciołek matowy (Dorcus parallelipipedus)

Zakliniec mniejszy
(Platycerus caraboides)

Gnojarzowate (Geotrupidae)

Na całym świecie opisano ich ponad 600 gatunków, w Polsce zaś znaleziono tylko 7. Przedstawiciele tej rodziny związani są głównie z odchodami dużych zwierząt, dlatego głównym miejscem życia wielu z nich są pastwiska. Z lasami jest związany żuk leśny (Anoplotrupes stercorosus), który żywi się martwą materią organiczną, głównie roślinną, ale też odchodami leśnych zwierząt. Gnojarzowate są niezwykle pożyteczne, ponieważ pomagają włączać martwą materię organiczną do ponownego obiegu w naturze. Jeden z nich, krawiec głowacz (Lethrus apterus), znajduje się pod częściową ochroną.

Żuk leśny (Anoplotrupes stercorosus)

Żuk wiosenny (Trypocorpris vernalis)

Poświętnikowate (Scarabaeidae)

Dawniej poświętnikowate były znane pod nazwą żukowate, jednak po wyrzuceniu z tej rodziny Geotrupidae, uznano, że zmiana rodziny na odpowiadającą „sztandarowemu” rodzajowi poświętników (Scarabaeus), będzie dużo bardziej adekwatna, tym bardziej, że żuki (Geotrupes) należą właśnie do Geotrupidae. Nie wszyscy jednak stosują się do tego podziału i nawet w nowszej literaturze wciąż można się spotkać ze starym nazewnictwem.

Poświętnikowate są liczną rodziną chrząszczy liczącą na całym świecie około 30 tys. gatunków. W Polsce natomiast mamy ponad 150 gatunków. Rodzina ta zrzesza w sobie gatunki o bardzo różnych rozmiarach, są wśród nich zarówno bardzo małe gatunki, jak również wyjątkowo duże. Do największych należą tropikalne herkulesy (Dynastes hercules) potrafią mierzyć ponad 15 cm. Polskie gatunki są oczywiście dużo mniejsze, choć niektóre z nich dorastają do 3,5-4 cm, co jak na nasze warunki jest imponujące. Wiele z nich cechuje się mocną, masywną budową ciała. U części z nich występują jaskrawe, błyszczące kolory, inne natomiast cechują się wyraźnym dymorfizmem płciowym, objawiającym się np. w budowie czułków. Nasze rodzime gatunki są zdecydowanymi roślinożercami. Dorosłe mogą się odżywiać liśćmi, owocami lub pyłkiem, larwy natomiast często rozwijają się pod ziemią, gdzie mogą się odżywiać szczątkami roślinnymi lub korzeniami. Niektóre z nich, np. chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha), są uznawane za szkodniki, inne, jak pachnica dębowa (Osmoderma eremita) są zagrożone wyginięciem i znajdują się pod ochroną gatunkową.

Na chwilę obecną, w rodzinie poświętnikowatych mamy 17 podrodzin + 2 wymarłe. Wcześniej, przez pewien czas, część naukowców traktowała te podrodziny jako odrębne rodziny, przez co powstało zamieszanie, w które również sam dałem się wciągnąć. Dlatego, choć wcześniej na moim blogu przez długi czas obowiązywał podział na odrębne rodziny, postanowiłem wreszcie to zmienić, tak by klasyfikacja tych chrząszczy, była u mnie w końcu aktualna. Dla porządku dodam jedynie, że znajdziecie u mnie chrząszcze należące do podrodziny chrabąszczy (Melolonthinae), zmianowców/ruteli (Rutelidae) oraz kruszczyc (Cetoniinae).