zawisakowate

Wszystkie wpisy otagowane „zawisakowate”

Nastrosz lipowiec (Mimas tiliae) – w końcu go mam!

Posted by skorpion21 on 5 stycznia 2023

Kategorie: Makro. Tagi: Mimas tiliae, motyl nocny, nastrosz lipowiec, owad, zawisakowate, ćma. 1 Komentarz

Nastrosz lipowiec to jeden z najciekawszych owadów, jakiego spotkałem w 2022 r. Tak wiem. To dość pospolity motyl, więc moje zachwyty mogą się wydać niektórym osobom mocno przesadzone. Ja jednak zawsze się cieszę, gdy spotkam gatunek, którego wcześniej nie widziałem, nawet jeśli nie jest rzadki. Tego konkretnego osobnika spotkałem na początku maja, jak siedział sobie spokojnie na gałązce, dość nisko nad ziemią. Podejrzewam, że dopiero niedawno przeobraził się w dorosłego motyla i dlatego nie zdążył sobie jeszcze znaleźć lepszej kryjówki. Oczywiście skorzystałem z okazji i zrobiłem mu trochę zdjęć, dzięki czemu mogę wam go teraz pokazać. Do pełni szczęścia brakuje mi tylko zdjęć gąsienicy, ale póki co nie udało mi się żadnej spotkać.

Systematyka i wygląd

Bohater tego artykułu należy do rodziny zawisakowatych (Sphingidae), konkretnie do rodzaju Mimas i jest jego jedynym przedstawicielem w naszym kraju. Nie oznacza to jednak, że jest jedynym nastroszem, jaki występuje w Polsce. Teoretycznie, oprócz niego mamy jeszcze cztery inne gatunki, których polska nazwa brzmi „nastrosz”, ale należą do innych rodzajów. Są to: nastrosz topolowiec (Laothoe populi), nastrosz osinowiec (Laothoe amurensis), nastrosz półpawik (Smerinthus ocellata) i nastrosz dębowiec (Marumba quercus). Dlaczego napisałem, że teoretycznie? Wszystko przez ostatni gatunek. Chociaż nastrosz dębowiec, zwany także dębnikiem nadobnym, zalicza się do rodzimej fauny, to najpewniej w Polsce nie występuje. Jak do tej pory, udało się go u nas znaleźć tylko raz na początku XX w. w Bielsku Białej. Konkretnie wykopano tam z ziemi jego poczwarki pod dębem. Najbliższe stanowiska lęgowe tego gatunku znajdują się 100 km od Polski, dlatego są wątpliwości, co do wiarygodności tego znaleziska.

Rozpiętość skrzydeł nastrosza lipowca waha się od 6 do 8 cm, natomiast długość jego ciała dochodzi do 4 cm. Na pierwszy rzut oka wydaje się więc, że jest to całkiem spory owad, ale jeśli chodzi o zawisakowate, to sporo mu brakuje do największych przedstawicieli tej rodziny. Co do jego ubarwienia, to tło jego przednich skrzydeł jest bardzo zmienne. U samca waha się ono od oliwkozielonego po rdzaworóżowe, natomiast u samic od żółtoróżowego po rdzawobrunatne. Na przednim skrzydle znajduje się dodatkowo ciemna przepaska, która pośrodku jest mocno przewężona lub całkiem przerwana i w rezultacie przyjmuje formę dwóch, małych plam. Zewnętrzne brzegi skrzydeł są nieregularnie powycinane. Tylne skrzydła są żółte lub żółtobrązowe, z ukośną, szarobrunatną, rozmytą przepaską. Przednie nogi mają miłą dla oka, różowawą barwę, natomiast czułki są z wierzchu białe a od spodu różowawe.

Gdzie go można spotkać?

Jak już wspomniałem na początku, jest pospolity w całym kraju. Znaleźć go można głównie w umiarkowanie wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, a także w parkach, lipowych alejach, sadach i w ogrodach. Zdarza się, że pojawia się nawet w centrach miast, na posadzonych tam lipach. Pierwsze dorosłe osobniki pojawiają się już na początku maja i można je obserwować do początku lipca. W ciągu roku pojawia się jedno pokolenie.

Tryb życia

Dorosłe osobniki, które dopiero co się przeobraziły, można spotkać już po wschodzie słońca, jak przesiadują na pniach drzew oraz roślinach wokół nich. To właśnie wtedy jest największa szansa, aby na nie natrafić. Później, po osuszeniu skrzydeł szybko lecą w stronę gałęzi drzew i ukrywają się wśród liści, gdzie ciężko jest je wypatrzeć. Nie ograniczają się jednak wyłącznie do leniuchowania, ale często wykorzystują ten czas na kopulację. Ta ostatnia jest bardzo długa i może trwać nawet 20 godzin. Po jej zakończeniu, samice opadają na ziemię i odlatują, gdy tylko zajdzie słońce. Samice także wzbijają się do lotu po zachodzi słońca i skupiają się jedynie na składaniu jaj. Co jednak ciekawe nastrosze lipowce są wtedy aktywne tylko przez krótki czas i dwie godziny po zachodzie słońca, mało które osobniki wciąż kontynuują loty. Lipowce nie odwiedzają kwiatów, ponieważ ich ssawka jest zredukowana i nie mogą przyjmować żadnych pokarmów. Chętnie natomiast przylatują do sztucznego światła, tak jak wiele innych ciem.

Samica składa w ciągu całego swego życia do 130 jaj, które umieszcza pojedynczo lub po dwa na spodzie liści. Główną rośliną żywicielską tego nastrosza jest oczywiście lipa, ale w rzadkich przypadkach, może też wybierać olchy, wiązy, brzozy i inne drzewa liściaste. Gąsienice, które wylęgną się z jaj, nie zjadają ich resztek, ale od razu szukają na spodzie liścia jakiegoś dobrego miejsca na odpoczynek. Żerują wyłącznie nocą. Jeśli chodzi o wygląd, to gąsienice lipowca są jasnozielone lub niebieskawozielone z drobnymi, żółtawymi ziarenkami, które są ułożone w poprzeczne rzędy. Po bokach ciała znajduje się siedem ukośnych, białych lub żółtawych kresek. Róg na końcu odwłoka jest słabo wygięty, z wierzchu niebieski a po bokach różowawy. Pod nim znajduje się charakterystyczna, żółta plama w kształcie gwiazdki, dzięki której można łatwo rozpoznać ten gatunek. Przed przepoczwarczeniem gąsienica zmienia kolor. Jej grzbiet robi się szafirowofioletowy, a boki ciała stają się jasnoróżowe. Gąsienice lipowca dorastają do 6,5 cm.

Przepoczwarczenie odbywa się zazwyczaj pod warstwą opadłych liści albo w ziemnej komorze, płytko pod powierzchnią ziemi. Zwykle odbywa się to tuż przy podstawie drzewa, na którym żerowały, jednak czasami gąsienice odbywają długie wędrówki, nim znajdą sobie odpowiednie miejsce. W rzadkich przypadkach zdarza się, że przepoczwarczają się wysoko na drzewach, pod odstającą korą lub w jej szczelinach. Poczwarki zimują i w maju przyszłego roku pojawiają się dorosłe osobniki. Oczywiście nie wszystkie z nich zdołają się szczęśliwie przeobrazić. Część nich zostanie zaatakowana przez rozmaite parazytoidy, których jest naprawdę całkiem sporo. Wśród nich znajdują się m.in. gąsieniczniki, takie jak Lymantrichneumon disparis, Callajoppa cirrogaster i Pimpla hypochondriaca oraz muchówki z rodziny rączycowatych, jak np. Pales pavida i Compsilura concinnata.

Zmrocznik gładysz (Deilephila elpenor) – gąsienica, jak trąba słonia

Posted by skorpion21 on 21 czerwca 2016

Kategorie: Makro. Tagi: Deilephila elpenor, kwiaty, motyl nocny, owad nocny, zawisakowate, zmrocznik gładysz, ćma. 9 Komentarzy

Przyznam szczerze, róż nie należy do moich ulubionych kolorów i jest jednym z tych, które wolę oglądać jak najrzadziej. I tak się szczęśliwie składa, że w przyrodzie nie mam zbyt wielu okazji by się z nim spotykać, a jeśli już to w postaci niektórych kwiatów i to też głównie tych ogrodowych. Wśród owadów to już w ogóle zdecydowana rzadkość, tym nie mniej, od czasu do czasu trafia się także u nich. Zdziwić może jednak fakt, że różowe smugi są atrybutem typowo nocnego motyla, a nie jakiejś dziennej piękności z rodziny rusałkowatych czy paziowatych. Tymczasem to właśnie pewien nocny zawisak przywdział tą nietypową barwę i przy całej mojej niechęci do tego koloru, nie da się ukryć, że na zmroczniku gładyszu, róż układa się w niezwykły wzór, sprawiający, że słusznie może uchodzić za jedną z najpiękniejszych ciem w naszym kraju.

Systematyka

Nasz bohater należy do rodziny zawisakowatych (Sphingidae), liczącej w Polsce 20 gatunków. Oprócz gładysza, do rodzaju Deilephila zalicza się jeszcze jeden motyl, mianowicie zmrocznik pazik (D. porcellus), który na pierwszy rzut oka może przypominać gładysza, ale jest od niego wyraźnie mniejszy, a w jego ubarwieniu pojawiają się nie tylko różowe akcenty, ale także ochrowo-żółte, zwłaszcza w tylnej części skrzydeł.

Wygląd

Zmrocznik gładysz kwalifikuje się jako zawisak średniej wielkości, co jednak wcale nie oznacza, że jest małym motylem. Długość jego ciała sięga około 3 cm, natomiast rozpiętość skrzydeł wynosi maksymalnie do 7,2 cm.

Pod względem wyglądu, zmrocznik jest typowym zawisakiem o masywnym ciele oraz wąskich skrzydłach, po złożeniu których przybiera trójkątny kształt. Pod względem ubarwienia, w dużej mierze jest oliwkowo-zielony, z licznymi, różowymi, ukośnymi pasami na skrzydłach, oraz plamami o tym samym kolorze na wierzchu ciała. Czarno-różowy jest wierzch drugiej pary skrzydeł, natomiast spód ciała jest różowy po całości. Warto też dodać, że u gładysza występują także białe elementy w postaci czułków, nóg, białych linii przy bokach tułowia, oraz po jednej, białej kropce, na każdym, przednim skrzydle.

Gdzie go można spotkać?

Gładysz należy do najpospolitszych zawisaków w Polsce i jest obecny praktycznie w każdym województwie. Inna sprawa, że dorosłe osobniki obserwuje się bardzo rzadko, ponieważ w ciągu dnia potrafią się znakomicie ukryć, a aktywne stają się dopiero w nocy. Jeśli już, to zazwyczaj obserwują je entomolodzy, którzy wabią do siebie owady przy pomocy światła (jako że gładysz bardzo chętnie do niego ciągnie, może się zdarzyć, że jakiś osobnik wpadnie do naszego domu). Znacznie częściej widuje się pokaźne gąsienice, choć i one potrafią się nieźle schować wśród roślin, na których żerują. Jeśli chodzi o środowisko życia, to preferuje głównie wilgotne tereny trawiaste, takie jak leśne polany, czy sąsiadujące z wodami łąki. Trafia się także w łęgowych lasach, parkach, a nawet w miastach. Dorosłe motyle pojawiają się od połowy maja i można je spotykać do końca sierpnia.

Życie dorosłego motyla

W przeszłości miałem już okazję znajdować gąsienice tej niezwykle barwnej ćmy, ale z dorosłym osobnikiem spotkałem się po raz pierwszy (i jak na razie ostatni) dopiero kilka dni temu i właśnie dzięki temu, niespodziewanemu znalezisku mogę go zaprezentować. Zupełnym przypadkiem zauważyłem go siedzącego wśród traw, na niewielkiej, piaszczystej skarpie, dlatego po kilku zdjęciach, wziąłem go na patyczek i przeniosłem w nieco bardziej dostępne miejsce. Nie był w ogóle płochliwy, dlatego pozował mi naprawdę bardzo ładnie, zaś po skończonej sesji odstawiłem go na jego miejsce. Takie to już są zmroczniki w ciągu dnia. Prawdziwą werwę zaczynają wykazywać dopiero nocą. Wtedy też opuszczają swoje kryjówki i odwiedzają najróżniejsze kwiaty, by spijać z nich nektar. Preferują głównie te o dużych kielichach, szczególnie wiciokrzewy, ale także tytoń, petunie czy naparstnice. Jako, że wiele z nich hoduje się jako typowe, ogródkowe kwiatki, to i też zmroczniki są częstymi gośćmi na działkach czy właśnie w ogrodach. Spijając nektar, gładysze zawisają w powietrzu niczym kolibry, co jest akurat bardzo typowe dla wielu przedstawicieli zawisakowatych. Ciekawostką jest fakt, że zmrocznik gładysz dysponuje wręcz doskonałym wzrokiem, który umożliwia mu rozpoznawanie kolorów niezależnie od oświetlenia. Z tego też względu potrafi je widzieć także nocą, co przydaje mu się przy wyborze odpowiednich gatunków kwiatów. Naukowcy podejrzewają, że podobnie jest u innych motyli z tej rodziny, ale póki co szczegółowo badane było to właśnie u gładysza, oraz dwóch innych gatunkach. Doskonały wzrok na nic się jednak mu zdaje w starciu z bardzo groźnymi drapieżnikami, jakimi są nietoperze, dlatego często pada ich łupem.

Gąsienice

Nie ma się co dziwić, że dorosłe motyle często są chwytane przez nietoperze, w końcu osiągają spore rozmiary i nie mają w zanadrzu zbyt wielu mechanizmów obronnych. Ich gąsienice także są bardzo pokaźne, bo osiągają około 8 cm, jednak w przeciwieństwie do imago, nauczyły się całkiem przebiegłej sztuczki. Zanim jednak będzie o tym, najpierw trochę o wyglądzie zewnętrznym. Gąsienice gładysza są zazwyczaj brunatno-szare, lub zielone. Powierzchnia ich ciała jest gładka, zaś one same bardzo grube i masywne. Podobnie jak u gąsienic wielu innych zawisaków, na końcu ciała znajduje się zakrzywiony róg, choć stosunkowo krótki, zwłaszcza u starszych osobników. Nie jest on częścią mechanizmu obronnego, jednak to co mamy w przedniej części jej ciała, to już zupełnie inna historia. Znajdują się tam bowiem plamy, które do złudzenia przypominają oczy. Zaniepokojona gąsienica unosi więc przód swego ciała, chowa swoją głowę do tyłu, nadyma przednie segmenty i za wszelką cenę stara się przestraszyć napastnika, podszywając się pod… węża! No co? Może nam ciężko będzie się na to nabrać, ale jakiemuś małemu, niedoświadczonemu ptaszkowi, który połakomi się na wielką, tłusta gąsienice gładysza, już jak najbardziej. O tym, że taki mechanizm obronny wykazuje pewien stopień skuteczności może świadczyć fakt, że jest on dość popularny wśród dużych gąsienic (chociaż najczęściej widuje się go u tych tropikalnych). Co ciekawe, ludziom w zachodniej części Europy, wygląd gąsienicy znacznie bardziej niż z wężem, musiał się skojarzyć z… trąbą słonia, ponieważ u takich Anglików na ten przykład, zmrocznik gładysz został nazwany Elephant Hawk-moth, co jest nawiązaniem właśnie do ich wyglądu.

Pierwsze gąsienice gładysza pojawiają się już w połowie czerwca i można je widywać do końca sierpnia. Wypatrywać ich należy na przytuliach, wierzbownicach, a czasem też na fuksjach, knieciach błotnych, winoroślach, a nawet niecierpkach. Przepoczwarczenie odbywa się jesienią i w tej postaci zimują.

Fruczak trutniowiec (Hemaris tityus) – ni to trzmiel, ni to koliber

Posted by skorpion21 on 28 Maj 2016

Kategorie: Makro. Tagi: fruczak trutniowiec, Hemaris tityus, mimikra, motyl nocny, owad, zawisakowate, ćma. Dodaj komentarz

Mimikra, czyli podszywanie się jednych zwierząt pod zupełnie inne, jest bardzo powszechna wśród wielu owadów. Przodują pod tym względem muchówki, zwłaszcza bzygowate (Syrphidae), które wręcz wyspecjalizowały się w naśladowaniu os i pszczół. Także niektórym chrząszczom się to zdarza. Najbardziej zadziwiające są jednak pewne gatunki motyli, które w związku z tego rodzaju obroną, musiały wykształcić nietypowe przystosowania. Przede wszystkim chodzi o skrzydła, które normalnie, są u motyli duże i pokryte łuseczkami, nadającymi im często niesamowitych barw. By jednak móc się upodobnić np. do os lub trzmieli, których skrzydła są przecież małe i przeźroczyste, zmuszone były znacząco zmodyfikować te swoje. Z tego też względu, niewiele gatunków motyli zdecydowało się na ten rodzaj obrony, jednak te, które poszły w jej kierunku, zrobiły to po całości i niekiedy naprawdę trudno jest je odróżnić od owadów, pod które się podszywają. Najsłynniejszy jest niewątpliwie przeziernik osowiec (Sesia apiformis), którego nazwa mówi chyba sama za siebie. Inne motyle stosujące ten patent, są znacznie mniej znane, zwłaszcza nasz bohater, który choć znakomicie opanował sztukę udawania trzmiela, to przez ludzi znacznie częściej bywa mylony z… kolibrem!

Systematyka

Fruczak trutniowiec, choć na pierwszy rzut oka wcale na takiego nie wygląda, zalicza się do rodziny zawisakowatych (Sphingidae). Jest jednym z dwóch przedstawicieli rodzaju Hemaris w naszym kraju. Drugim jest nieco większy fruczak bujankowiec (Hemaris fuciformis), który na pierwszy rzut oka jest bardzo podobny do naszego trutniowca, ale różni się szerszą, bardziej czerwonawą obwódką wokół skrzydeł, oraz dwoma równie czerwonawymi pasami na odwłoku. Na koniec warto również wspomnieć o jeszcze jednym zawisaku, mianowicie o fruczaku gołąbku (Macroglossum stellatarum), który choć z naszymi fruczakami ma wspólną nazwę, to jednak zalicza się do innego rodzaju. Przez osoby niewtajemniczone w świat owadów, gołąbek bywa czasami mylony z fruczakiem trutniowcem, jednak można go łatwo rozpoznać po skrzydłach, które są po całości pokryte łuseczkami, nadającymi im szarego zabarwienia.

Wygląd

Jak na zawisaka, fruczak trutniowiec nie jest zbytnio duży, a rozpiętość skrzydeł sięga 4,2 cm. Mimo niewielkich skrzydeł (zwłaszcza w porównaniu z kuzynami), posiada całkiem pokaźne, a przede wszystkim bardzo masywne ciało. Z tego też względu, trutniowiec sprawia wrażenie sporego owada. Jak wcześniej wspomniałem skrzydła fruczaka są w dużej mierze przeźroczyste, czyli błoniaste, ale też nie całkiem, ponieważ wokół nich znajduje się wąska, brunatna obwódka. Z przodu głowy znajdują się grube, czarne i niezbyt długie czułki. Motyl ten wyposażony jest także w parę oczu złożonych oraz bardzo długą, zwijaną ssawkę. Całe jego ciało pokryte jest gęstymi włoskami. Przednia część ciała fruczaka, czyli głowa oraz spora część tułowia ma oliwkowo-żółte zabarwienie. W dalszej części ciała, włoski przybierają żółtawą, czarną oraz rudawą barwę.

Gdzie go można spotkać?

Generalnie trutniowiec był notowany z całej Polsce, ale liczniejszy bywa tylko lokalnie. Jest to związane głównie z tym, że to dość ciepłolubny gatunek, dlatego jeśli już się gdzieś pojawia, to w miejscach otwartych i dobrze nasłonecznionych. Zazwyczaj spotyka się więc go na leśnych polanach, w pobliżu leśnych i polnych dróg, oraz na wszelkiego rodzaju terenach trawiastych i murawach kserotermicznych. Czasami zdarza mu się też zalatywać do ogrodów. Dorosłe fruczaki obserwuje się od maja do pierwszych dni lipca. Polski klucz do oznaczania zawisakowatych podaje również, że podczas gorących lat, w sierpniu może się pojawić jeszcze jedno pokolenie tego gatunku.

Tryb życia

Przyznam, że spotkanie z tym motylem było dla mnie bardzo nieoczekiwane. Natknąłem się na niego, gdy starałem się uciec przed czarnymi, groźnie wyglądającymi chmurami, zwiastującymi, że nadchodził kres panującej wówczas, pięknej pogody. Trutniowiec zwrócił jednak moją uwagę i zainteresował mnie do tego stopnia, że postanowiłem mimo wszystko pozostać przy leśnej polance, niedaleko jeziora Ukiel i spróbować zrobić mu parę zdjęć. Okazał się być bardzo rozlatany, ale na moje szczęście, co jakiś czas przysiadał na roślinach i dzięki temu, mogłem mu zrobić parę zdjęć (później zdążyłem nawet uciec przez deszczem). Jak się okazało, trutniowiec lubi się trzymać dłuższy czas jednego miejsca i krążyć wokół niego, co jakiś czas odwiedzając rosnące na nim kwiaty. Dowiódł tego drugi dzień, kiedy to ponownie spotkałem się z nim w tamtym miejscu i znów miałem okazję go sfotografować.

Mimo, że kwalifikuje się, jako najprawdziwsza ćma, fruczak trutniowiec jest aktywny w ciągu dnia (gdzieś tak od 10.00 do 15.00), w czasie ciepłej, słonecznej aury. Właśnie wtedy lata z kwiatka na kwiatek, przy czym nie jest wybredny przy ich wyborze. Mogą to być chociażby miodunki, dąbrówki, szałwie, firletki czy kurdybanki. Podczas spijania nektaru, fruczak zawisa w powietrzu niczym autentyczny koliber. Najbardziej zależy mu jednak na tym, by upodobnić się do trzmiela i kiedy siedzi na jakiejś roślince, autentycznie można go z nim pomylić. Wszystko się jednak zmienia, kiedy wzbije się do lotu. Wówczas pokazuje, że jest znacznie szybszy i zwinniejszy, niż oryginał.

Gdy nadchodzi czas kopulacji, osobniki obu płci łączą się ze sobą tyłami odwłoków, tak jak ma to miejsce chociażby u pluskwiaków. Wówczas przysiadają gdzieś na jakimś liściu, zaś całość trwa około godziny. Później następuje rozłączenie, a samiczka rusza na poszukiwanie odpowiedniego miejsca na złożenie jaj. Te umieszcza rzecz jasna na roślinach żywicielskich przyszłych gąsienic, a są nimi głównie driakwie, świerzbnice, przytulie i wiciokrzewy. Początkowo gąsienice są zielone i pokryte czarnymi szczecinkami, czy też raczej kolcami. Z wiekiem jednak je tracą, zaś na zielonym ciele pojawiają się czerwono-brunatne plamy. Na końcu odwłoka znajduje się zakrzywiony róg, typowy dla wielu gąsienic z rodziny zawisakowatych. Takie gąsienice prowadzą głównie nocny tryb życia i wtedy też żerują na spodzie liści, dlatego bardzo trudno jest je znaleźć. Ich rozwój odbywa się w lipcu i sierpniu, później zaś zmieniają się w poczwarki, które zimują.

Zawisak borowiec (Sphinx pinastri) – i weź go znajdź!

Posted by skorpion21 on 23 czerwca 2015

Kategorie: Motyle. Tagi: kamuflaż, las, motyl nocny, Sphinx pinastri, zawisak borowiec, zawisakowate, ćma. 3 Komentarze

Na początku czerwca pokazałem wam pierwszego na blogu przedstawiciela zawisakowatych. Udało mi się zrobić mu sporo zdjęć, dlatego nie było problemu, by pokazać go z różnej strony. Nie był to jednak pierwszy zawisak, którego spotkałem na swojej drodze. Kilka lat temu natrafiłem na bohatera dzisiejszego artykułu (widzicie go na drugim zdjęciu). Co najciekawsze, ze złożonymi skrzydła, zupełnie jak u motyla dziennego. Za nic nie chciał ich rozłożyć, dlatego zrobiłem mu zdjęcie tylko w takiej pozie. Uznałem, że dobrze będzie poczekać z artykułem o nim, aż znów spotkam jakiegoś osobnika, tylko tym razem bardziej otwartego wobec mnie. I w końcu się udało.

Systematyka

Zawisakowate (Sphingidae), to rodzina, która w naszym kraju liczy sobie 20 gatunków. Jeśli chodzi o rodzaj Sphinx, to mamy w Polsce jeszcze jeden gatunek, czyli zawisaka tawulca (Sphinx ligustri). Wcześniej do rodzaju zaliczał się również zawisak powojowiec (Argius convolvuli). Zarówno tawulec jak i powojowiec to ogromne ćmy (rozpiętość ich skrzydeł sięga nawet 12 cm), które w naszym kraju są dość rzadko spotykane.

Wygląd

Jeśli chodzi o zawisaka borowca, to nie może się on pochwalić takimi gabarytami, jak kuzyni, ale też nie można o nim powiedzieć, że jest mały. Z rozpiętością skrzydeł dochodzącą do 8 cm, kwalifikuje się raczej na średniaka swej rodziny. Podobnie jak w przypadku innych zawisaków, budowa ciała borowca charakteryzuje się znakomitymi warunkami aerodynamicznymi, co oznacza, że jest znakomitym i szybkim lotnikiem.
Pod względem ubarwienia, borowiec jest dość jednolity, jasno-szary, bądź ciemno-brunatny z odcieniem szarości. Na przednich skrzydłach znajdują się ukośne, ciemne przepaski, a także trzy, czarne kreski pośrodku skrzydeł. Druga para skrzydeł jest jednolicie szara.

Gdzie go można spotkać?

Właściwie w całej Polsce. Jeden z najpospolitszych zawisaków, co jednak wcale nie oznacza że często się go widuje. Spotkać go można głównie w lasach iglastych, zwłaszcza borach sosnowych. Dorosłe motyle obserwuje się od maja do końca lipca.

Tryb życia

No właśnie, choć pospolity, to nie widuje się go zbyt często, bo podobnie jak wiele innych zawisaków, prowadzi nocny tryb życia. W dzień przesiaduje na pniach drzew, zwłaszcza sosen. Dzięki swemu ubarwieniu, niemal idealnie zlewa się z tłem ich kory. Z tego też względu wypatrzenie go na niej, jest wyjątkowo trudnym zadaniem. Osobiście udało mi się go zauważyć przypadkiem, przy fotografowaniu innej ćmy. Standardowo, jeśli już się uda na niego trafić, to kiedy siedzi na korze innego drzew lub na czymś bardziej zielonym. Po dniu spędzonym na pniu, nocą się uaktywnia. Lata wówczas w okolicach obrzeży lasów i polan, gdzie odwiedza kwiaty. Szczególnie te o głębszych kielichach, a więc wiciokrzewy, wiesiołki, lipy i wiele innych. Czasami może się pojawiać w ogrodach, zwłaszcza sąsiadujących z lasami. Podobnie jak inne zawisaki, nie siada na kwiecie, lecz zawisa w powietrzu niczym koliber i używa swojej długiej ssawki, by napić się nektaru.

Nie tylko dorosłe zawisaki są mistrzami kamuflażu, lecz także ich gąsienice. Niestety chwilowo brak mi zdjęcia larwy zawisaka, ale w najbliższym czasie postaram się ją sfotografować. W każdym razie, gąsienice borowca są w dużej mierze zielone lub brązowe, w drobne, czarne pierścienie i białe, podłużne paski. Ich głowa jest brązowo-żółta z białymi lub czarnymi pasami, a na końcu odwłoka znajduje się zakrzywiony róg, typowy dla wielu zawisaków. Tak ubarwione gąsienice świetnie się maskuje wśród sosnowych igieł, a wypatrzenie ich jest nie mniej trudne, co dorosłych ciem. Główną rośliną żywicielską tego gatunku jest sosna. Czasami można je też znaleźć wśród igieł świerka oraz modrzewia. Gąsienice widuje się od lipca do końca września. Później przepoczwarczają się w ściółce leśnej i tam też zimują.

Zawisak borowiec jako jedyny z naszych zawisaków, jest uznawany przez leśników za szkodnika. Warto jednak podkreślić, że gąsienice dają się we znaki dopiero przy masowym pojawie, co zdarza się bardzo rzadko.