wyślepkowate

Wszystkie wpisy otagowane „wyślepkowate”

Dętka rudonoga (Physocephala rufipes)

Posted by skorpion21 on 8 października 2016

Kategorie: Makro. Tagi: dętka rudonoga, kwiaty, muchówka, owad, Physocephala rufipes, wyślepkowate. Dodaj komentarz

Aż mnie kusi, by wyjaśnić wam, dlaczego ta niezwykła muszka otrzymała taką… nietypową nazwę, ale przyznam, że sam się nad tym poważnie zastanawiam. W żadnym razie nie kojarzy mi się bowiem ani z dętką, ani z jakąkolwiek inną częścią rowerową. Zamiast tego, wolałbym, aby otrzymała jakąś nazwę, która dużo bardziej podkreślałaby jej napastliwą naturę. My ludzie nie mamy się czego obawiać, jednak niektóre owady, zdecydowanie powinny się mieć przed nią na baczności.

Systematyka

Nasza bohaterka zalicza się do mało znanej, ale fascynującej rodziny wyślepkowatych (Conopidae), których mamy w Polsce około 50 gatunków. Charakteryzują się one pękatymi, kanciastymi głowami, najczęściej dużo jaśniejszymi niż reszta ciała, oraz smukłymi, maczugowato zakończonymi odwłokami. Jeśli chodzi o rodzaj Physocephala, to mamy ich w Polsce 6 gatunków (wg. Fauna Europaea). Większość z nich jest bardzo podobna do naszej dętki, ale można je odróżnić po srebrzystym pasie na boku tułowia, lub kształcie i długości czarnej pręgi na głowie.

Wygląd

Dętka osiąga długość od 1 do 1,8 cm, czyli jak na wyślepka jest całkiem spora. Podobnie jak u innych gatunków zaliczanych do tej rodziny, jej bardzo duża głowa jest pękata, zaś znajdujące się na niej oczy mają brązowe zabarwienie. Dodatkowo, uwagę zwraca także ssawka, która choć w czasie spoczynku jest złożona, to i tak jest całkiem pokaźna. Na pierwszy rzut oka może przypominać kłujkę komara, ale w rzeczywistości służy do spijania nektaru, a sama dętka jest dla ludzi zupełnie nieszkodliwa. Długie (jak na muchówki), są także czułki, które również są typowe dla tej rodziny. Idąc dalej mamy tułów, a na nim parę skrzydeł oraz długie, a do tego mocno zbudowane odnóża. No i jest jeszcze odwłok. Jego przód jest bardzo cienki i przypomina trochę stylik żądłówki, natomiast jego zakończenie jest grube i maczugowate. Dodatkowo, u samców na jego spodzie znajduje się aparat kopulacyjny. Na koniec jeszcze kwestia ubarwienia, a to jest w dużej mierze czarne, z rdzawymi odnóżami oraz przodem odwłoka. Na jego końcu znajdują się dodatkowo żółtawe pasy.

Gdzie ją można spotkać?

Literatura podaje ją jako pospolitą na terenie całego kraju, ale osobiście widuję ją stosunkowo rzadko, praktycznie zawsze pojedynczo. Najłatwiej można na nią natrafić w pobliżu leśnych dróg, na wszelkiego rodzaju polanach oraz obrzeżach lasów. Dorosłe osobniki obserwuje się od maja do września.

Tryb życia

Dętki nie są specjalnie ruchliwe, przynajmniej w sytuacjach, gdy odpoczywają, a zdarza im się to dość często. Praktycznie zawsze jak je widuje, to siedzą sobie spokojnie na kwiatach i liściach roślin, nie zwracając przy tym zbytniej uwagi na otoczenie. Bardzo łatwo można się do nich zbliżyć i zrobić im zdjęcie, ponieważ w ogóle nie są płochliwe. Być może aż nadto ufają swoim fałszywym barwom ostrzegawczym, dzięki którym podszywają się pod żądłówki (zwłaszcza niektóre osy). Co jakiś czas robią sobie jednak przerwę od odpoczynku i przebywając na kwiatach, żywią się ich pyłkiem oraz nektarem.

Mimo, że zazwyczaj spokojne, to jednak nie zawsze takie są. Szczególnie samiczki, które muszą złożyć jaja, co odbywa się w bardzo spektakularny sposób. Larwy bowiem są parazytoidami, żerującymi wewnątrz ciał swych żywicieli. Najpierw zaczynają od narządów rozrodczych, później zaś rozciągają się w środku, stopniowo pożerając całą resztę wnętrzności. Ich ofiarami padają głównie trzmiele, czasem też inne pszczołowate. By taka larwa mogła się znaleźć wewnątrz trzmiela, najpierw musi się wykluć ze złożonego na nim jaja. Dlatego samica wyczekuje swojej ofiary na kwiatach, a kiedy już jakaś znajdzie się w pobliżu, wówczas rzuca się na nią i dzięki akrobatycznej zręczności oraz długiemu, podgiętemu odwłokowi, umieszcza jajo pośród porastających ciało włosków. Każde takie jajeczko jest zaopatrzone w specjalne haczyki, które uniemożliwiają jego spadnięcie. Dzięki temu, samica ma pewność pomyślnego rozwoju jej potomstwa, natomiast los trzmiela zostaje przypieczętowany.

Physocephala laticincta

Na koniec pozwolę sobie przedstawić bliskiego krewniaka naszej bohaterki, czyli P. laticincta. Pod względem wielkości oraz wyglądu jest do niej bardzo podobna, ale można ją poznać po czarnych opaskach, które znajdują się przy podstawie ud. Również jest tryb życia jest do niej mocno zbliżony. Wiem, króciutko o niej i mógłbym wspomnieć o niej przy okazji systematyki, no ale skoro mam zdjęcie samca tego gatunku, to dzięki temu mam okazje, by go pokazać.

Ślipień trzmielowiec (Sicus ferrugineus)

Posted by skorpion21 on 1 lutego 2016

Kategorie: Makro. Tagi: kwiaty, muchówka, owad, parazytoid, Sicus ferrugineus, wyślepkowate, ślipień trzmielowiec. 3 Komentarze

Kiedy nastaje lipiec, obrzeża lasów licznie porastają fioletowymi kwiatami wszelkiej maści. Są to osty, ostrożenie, świerzbnice, driakwie i wiele innych. To właśnie one przyciągają do siebie całą gamę niezwykłych owadów, które z pewnością warto bliżej poznać. Znakomitym przykładem mogą być ślipienie, które potrafią być na nich bardzo liczne. Trzeba przyznać, wyglądają bardzo intrygująco, a jako że są bardzo spokojne, to też łatwo się je fotografuje. Często więc pojawiają się na zdjęciach marko, na różnych blogach, czy w galeriach… pora więc, by pojawiły się także u mnie.

Systematyka

Nasz bohater należy do rodziny wyślepkowatych (Conopidae), niedużej rodziny, liczącej w naszym kraju około 50 gatunków. Wcześniej, na moim blogu gościł już jeden z ich przedstawicieli, a był nim wyślepek czwórpasy (Conops quadrifasciatus), naśladujący wyglądem osę. Prawdę powiedziawszy, cała masa wyślepkowatych przystraja się w żółto-czarne pasy, licząc na to, że zwiodą potencjalne drapieżniki. Patrząc więc na naszego ślipienia, można odnieść wrażenie, że zdecydowanie się wyróżnia.

Oprócz naszego bohatera, mamy jeszcze dwa, inne gatunki z rodzaju Sicus. Pierwszym jest bardzo rzadki S. fusenensis, znany do tej pory z Niziny Mazowieckiej, Wyżyny Łódzkiej i Pienin. Pod względem ubarwienia jest znacznie jaśniejszy niż nasz ślipień, jednak główne cechy, po których można go poznać, są drobnymi niuansami, dostrzegalnymi głównie dla zawodowców. Trzeci gatunek, S. abdominalis, był wykazany tylko raz, na Śląsku i są poważne wątpliwości, czy nadal u nas występuje.

Wygląd

Ta niezbyt duża muchówka osiąga długość od 9 do 13 mm. Pod względem wyglądu, jest bardzo smukła, zwłaszcza jeśli chodzi o odwłok. Końcówka tego ostatniego jest zresztą śmiesznie zgięta, zupełnie tak, jakby by była podwinięta pod całą resztę. U samiczek jego funkcja wcale jednak śmieszna nie jest, ale o tym za chwilę. Cechą charakterystyczną muchówek z tej rodziny jest ogromna, szeroka, a do tego pękata głowa, na której znajdują się bardzo duże oczy (i najwyraźniej tym „ślepiom,” zawdzięcza swoją nazwę), oraz długa ssawka, która co ciekawe, jest składana. Tułów zdaje się być najmasywniejszą częścią jego ciała. Na nim to znajdują się długie, mocno zbudowane odnóża, oraz stosunkowo krótkie skrzydła. Pod względem ubarwienia, ślipien jest niemal po całości ceglasto-brązowy, jedynie jego głowa (poza oczami i krótkimi czułkami) jest biaława.

Gdzie go można spotkać?

Liczny w całym kraju. Znaleźć go można na różnych kwiatach, oraz w ich pobliżu, zwłaszcza tych fioletowych, ale czasem też żółtych czy białych. Preferuje nasłonecznione skraje lasów oraz pobocza biegnących przez nie dróg i ścieżek. Dorosłe owady mogą się pojawiać już w maju i można je obserwować do końca sierpnia, choć najliczniejsze (przynajmniej u mnie, na Warmii) stają się w lipcu oraz na początku sierpnia.

Tryb życia

Ślipienie uaktywniają się w czasie słonecznych dni i wtedy też można je najłatwiej przyłapać, jak spijają nektar z różnych gatunków kwiatów. Przy okazji tej czynności, są stosunkowo powolne, rzadko też wzbijają się do lotu, a jeśli już, to głównie po to, by przefrunąć na inny kwiatek. Często na jednej świerzbnicy czy driakwi, możemy zaobserwować kilka osobników, niejednokrotnie w trakcie kopulacji. W czasie jej trwania, samce potrafią być bardzo napastliwe w stosunku do samiczek i czasami kilka z nich, próbuje kopulować z jedną samicą na raz. Znacznie bardziej agresywne bywają jednak samiczki, tyle tylko, że wobec… trzmieli!

Jak to u wyślepkowatych bywa, także samiczki ślipieni czają się na kwiatach i atakują odwiedzające je trzmiele (nie są wybredne co do wyboru gatunku). Wówczas są bardzo szybkie, a do tego zwinne, zupełnie przecząc swemu „standardowemu,” spokojnemu zachowaniu, w czasie spijania nektaru. Podczas ataku na trzmiela, samiczka wykorzystuje swój długi, pogięty odwłok niczym rozkładany wysięgnik i przy jego pomocy umieszcza jajo na odwłoku trzmiela, które jest zaopatrzone w liczne kolce i haczyki. Dzięki nim, jajeczko dzielnie się trzyma wśród gęstych włosków. Rozwój larw przebiega prawdopodobnie w podobny sposób, jak u innych wyślepkowatych, czyli wylęgnięte larwy wgryzają się w ciało trzmiela i stopniowo pożerają go od środka. W książce „Owady – Praktyczny Leksykon Przyrody” oraz „Owady – Leksykon Przyrodniczy” mamy informację, że larwy ślipienia są pasożytami gniazdowymi, które żywią się zgromadzonym pyłkiem i larwami gospodarza, ale wiele wskazuje na to, że jest błędna.

Wyślepek czwórpasy (Conops quadrifasciatus) – brutalny naśladowca

Posted by skorpion21 on 3 sierpnia 2015

Kategorie: Muchówki. Tagi: Conops quadrifasciatus, mimikra, muchówka, owad, wyślepek czwrópasy, wyślepkowate. 2 Komentarze

Z tym wyślepkiem widuje się ostatnio często. Na pierwszy rzut oka wygląda naprawdę groźnie, jednak dla ludzi jest on zupełnie nieszkodliwy. Tego samo, nie mogą jednak powiedzieć trzmiele, dla których samice tego gatunku są wielkim zagrożeniem.

Systematyka

Wyślepkowate (Conopidae), to fascynująca rodzina muchówek, do której należy około 50, rodzimych gatunków. Przedstawiciele tej rodziny charakteryzują się dość smukłymi odwłokami i dużymi, kanciastymi głowami. Nie inaczej jest również z naszym bohaterem.

W naszym kraju mamy 7 gatunków z rodzaju Conops. Na pierwszy rzut oka trudno jest je rozróżnić, ale jest to możliwe, jeśli porównamy ze sobą ich wygląd. Inne gatunki różnią się od naszego chociażby ubarwieniem nóg, tarczki czy odwłoka. Istnieją też inne wyślepkowate, które także przypominają naszego bohatera. I je można jednak odróżnić, nie tylko po ubarwieniu, ale też grubości przewężenia odwłoka czy długości ssawki.

Wygląd

Dorosła muchówka osiąga od 9 do 13 mm. Pod względem budowy ciała jest dość delikatna i smukła. Zwłaszcza odwłok, który choć chudy, to rozszerza się ku tyłowi, przez co jego zakończenie jest maczugowate. Znacznie szersza jest głowa. Ta jest duża i sprawia wrażenie pękatej, co jest jednak typowe dla wszystkich wyślepków. Także tułów jest stosunkowo szeroki. Nogi są dość długie, ale też stosunkowo grube.

Pod względem ubarwienia, wyślepek jest czarno-żółty i jak słusznie się domyślacie, stara się naśladować żądłówki… moim zdaniem zresztą najbardziej przypomina kopułki (Eumeninae). Na ciele tego gatunku pojawiają się także elementy czerwono-brunatne. Szczególnie nogi są tak ubarwione. Głowa jest z przodu biała, zaś na jej wierzchu mamy czarną pręgę. Oczy brunatne, zaś czułki, dość długie jak na muchówkę, są czarne. Jeszcze dłuższa jest ssawka, skierowana w czasie spoczynku do przodu.

Gdzie go można spotkać?

Pospolity w całym kraju. Spotkać go można na obrzeżach lasów i polanach, gdzie licznie przylatuje do kwiatów. Obserwuje się go od maja do sierpnia.

Tryb życia

Życie dorosłych owadów kręci się wokół kwiatów. Chętnie odwiedzają różne gatunki, zwłaszcza te o fioletowym zabarwieniu, ale czasem siadają też na innych. Dzięki długiej ssawce spijają nektar i mogą się naprawdę głęboko zgłębić, byle tylko się do niego dobrać. Są wówczas bardzo spokojne i pochłonięte zdobywaniem pokarmu, choć dłużej niepokojone mogą się spłoszyć i przelecieć na pobliski kwiat.

W przypadku wyślepka, to jednak nie zdobywanie pokarmu jest najciekawsze, ale gody. A właściwie to, co się dzieje po ich odbyciu. Samica czai się na kwiatach, myśląc nie tylko o nektarze, ale również o tym, by przeprowadzić brutalny atak. Jej celem są różne gatunki trzmieli, szczególnie kamienniki (Bombus lapidarius). Kiedy w jej zasięgu pojawi się jakiś, wówczas rzuca się na niego. Dzięki swojej zręczności a także długiemu, podgiętemu odwłokowi, jest wstanie zrobić drobne nacięcie na spodzie jego odwłoka, w błonie między którymiś segmentami odwłoka. Kiedy jej się uda, składa jedno jajeczko i odlatuje. Jajo jest zaopatrzone w haczyki, dlatego choćbym nie wiem jak trzmiel się starał, nie uda mu się go pozbyć. Można rzec, że jego los jest już przypieczętowany.

Kiedy larwa wyślepka przyjdzie na świat, wówczas niemal od razu wgryza się w odwłok swojej ofiary i przenika do jego wnętrza, gdzie rozpoczyna swą destrukcyjną, konsumpcyjną działalność. Stopniowo pożera wszelakie wnętrzności, zaczynając od narządów rozrodczych, które rozpuszcza swymi enzymami trawiennymi. Później, rozciąga swoje elastyczne, długie ciało do przodu i kieruje się ku tułowiowi, którego wnętrze również pożera. Kiedy już z trzmiela pozostanie pusta skorupa, larwa ma dość miejsca, by się w jej wnętrzu przepoczwarczyć.