Nadszedł w końcu czas, abym przyjrzał się najpospolitszej i najbardziej znanej łątce w naszym kraju. Łątkę dzieweczką często można znaleźć nie tylko w sprzyjającym jej środowisku, ale też w książkach przyrodniczych czy na zdjęciach miłośników przyrody. Mało kto jednak wie, że jest nie tylko świetnym modelem, ale także ciekawym owadem, którego warto dokładniej poznać. Szczególnie jej życiu godowemu.
Systematyka i wygląd
Łątka dzieweczka należy oczywiście do rodziny łątkowatych (Coenagrionidae) i jest jedną z 7 przedstawicielek rodzaju Coenagrion w naszym kraju. Od pozostałych gatunków można ją odróżnić chociażby poprzez przeanalizowanie jej ubarwienia i wzoru na ciele. Dobrze jest też zwrócić uwagę na rodzaj środowiska, w jakim została znaleziona, ponieważ wiele jej kuzynek ma znacznie większe wymagania, niż ona i preferują określone rodzaje zbiorników wodnych.
Długość jej ciała dochodzi do 3,5 cm, natomiast rozpiętość skrzydeł sięga 4,2 cm. Ciało samca jest po całości jaskrawoniebieskie z licznymi, czarnymi plamami na tułowiu i odwłoku. Na drugim segmencie odwłoka znajduje się charakterystyczna, czarna plama w kształcie podkowy albo litery „U”. To ważna cecha diagnostyczna, która może pomóc w odróżnieniu go od pokrewnych gatunków. Warto jednak pamiętać, że u niektórych osobników, plama może przybrać inny kształt. Również plamy na pozostałych segmentach odwłoka mogą wyglądać trochę inaczej niż u samców na moich zdjęciach.
Samica jest zazwyczaj zielona albo niebieska, a wierzch jej odwłoka jest w całości czarny, bez kolorowych elementów, a przynajmniej tak jest w większości przypadków. Czasami mogą się jednak trafić tzw. samice androchromatyczne, których wzór na odwłoku przypomina wzór u samców. Odwłok samicy jest jednak trochę grubszy niż odwłok samca, a na końcu jej odwłoka znajduje się maleńkie, ale widoczne pokładełko. Również u samicy plama na drugim segmencie odwłoka może mieć różny kształt.
Gdzie ją można spotkać?
Pospolita w całej Polsce. Jest również bardzo wszechstronna pod względem wybieranych wód; może się rozwijać zarówno w stojących jak i wolnopłynących. W przeciwieństwie do wielu innych ważek, łątki rzadko kiedy oddalają się od wód, w których przyszły na świat i trzymają się blisko nich. Dorosłe osobniki możemy obserwować od maja do września.
Tryb życia
Podobnie jak inne ważki, także łątka dzieweczka jest drapieżnikiem. Jej głównym celem są drobne owady latające, takie jak muchówki, które atakuje w locie. Czasami można zauważyć jakąś łątkę siedzącą w ustronnym miejscu na liściu i wcinającą upolowaną zdobycz. Zwykle jest dość płochliwa i jeśli chcemy ją sfotografować, to warto uważać. Z drugiej jednak strony znam kilka innych, dużo bardziej płochliwych ważek i łątki pod tym względem wcale nie wypadają najgorzej.
Dla samców łątek najważniejsza jest możliwość kopulowania z samicami, ale muszą działać szybko. Po sześciu dniach swojego dorosłego życia, skrzydła samców często są postrzępione, a nawet uszkodzone, co może im utrudniać poszukiwanie kolejnych samic. Najefektywniejsze w kopulacji z samicami są małe i lekkie samce, które są zwinniejsze przy ich poszukiwaniu i chwytaniu. Prócz tego, mogą też wykonywać więcej lotów niż ich więksi i ciężsi konkurenci, ponieważ zużywają wtedy znacznie mniej energii. Większe samce mają więc pod górkę, ale tylko na krótkim dystansie. W dłuższej perspektywie to właśnie one wykonują więcej kopulacji, niż małe samce, ponieważ żyją znacznie dłużej, a to oznacza, że mają na to więcej czasu.
Gdy samiec dopadnie wreszcie jakąś samicę, łączy się z nią w tzw. tandem. Zanim przystąpi do właściwej kopulacji, używa swojego penisa, aby usunąć z niej nasienie poprzednika i dopiero po tym, zaczyna ją zapładniać. Samiec dobrze wie, że potencjalni rywale mogą go pozbawić ojcostwa, dlatego pozostaje złączony z samicą przez wiele godzin, także wtedy, gdy składa jaja. Samiec trzyma się jej przedplecza swoimi narządami analnymi na końcu odwłoka i sterczy z niej jak tyczka, przeganiając jednocześnie rywali, którzy się zanadto zbliżą. Nie jest to wygodna pozycja, dlatego co jakiś czas pomaga sobie skrzydłami, aby zachować równowagę. Samica też nie ma lekko. W końcu ma na swoim „karku” samca, który w międzyczasie niczego się nie trzyma i cały jego ciężar spoczywa właśnie na niej. Chociaż samiec przepędza rywali, którzy zbliżą się do samicy, to nie przeszkadza mu obecność innych par, dlatego w jednym miejscu może się usadowić kilka, a nawet kilkanaście takich par.
Samica, mimo znacznego obciążenia, jakim jest samiec, zdaje się tym nie przejmować i po prostu robi swoje. Swoim pokładełkiem wkłuwa się w tkankę unoszącej się na wodzie rośliny i składa w niej jaja. Larwy wylęgają się gdzieś tak po 2-5 tygodniach, w zależności od panującej temperatury. Tak jak wiele innych tego typu larw, chowają się wśród podwodnej roślinności, gdzie polują na drobne bezkręgowce. Ich rozwój trwa rok. Gdy przychodzi odpowiednia pora, wychodzą z wody i wspinają się na wystające z wody rośliny, aby się przeobrazić w dorosłe ważki.
Galeria:
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |