ukośnikowate

Wszystkie wpisy otagowane „ukośnikowate”

Szpecik tępy (Pistius truncatus)

Posted by skorpion21 on 14 Maj 2016

Kategorie: Makro. Tagi: drapieznik, pająk, Pistius truncatus, ukośnikowate. Dodaj komentarz

Po raz pierwszy spotkałem się z tym pająkiem kilka lat temu, podczas mojego pobytu w Warszawie. Zdołałem mu jednak zrobić tylko jedne, takie sobie zdjęcie, więc nawet nie próbowałem robić o nim wtedy artykułu. Jak się jednak okazało, można go znaleźć także w moim województwie. Dokładniej rzecz biorąc, natknąłem się na niego w Ostródzie. Nawet ładnie pozował, dzięki czemu, mogę wam go teraz pokazać.

Systematyka i wygląd

Nasz bohater należy do bardzo ciekawej rodziny pająków, zwanych ukośnikowatymi (Thomisidae). Wśród nich, najbardziej znany jest niewątpliwie kwietnik (Misumena vatia), a osoby zainteresowane przyrodą, mogę również kojarzyć znacznie mniej od niego kolorowe bokochody (Xysticus spp.). Wśród ukośników możemy jednak spotkać o wiele więcej ciekawych gatunków, a znakomitym przykładem może być właśnie szpecik tępy, który jest jedynym przedstawicielem swego rodzaju.

Ten ciekawy pająk osiąga od 5 do 9 mm, przy czym rzecz jasna samice są większe niż samce. Podobnie, jak u innych ukośnikowatych, pierwsze dwie pary nóg są długie, mocno zbudowane i rozstawione na boki, natomiast dwie tylne pary są mniejsze i to właśnie one służą głównie do poruszania się. Rzeczą, na którą warto zwrócić uwagę, jest jego odwłok, który jest kanciasty, zaś z kształtu przypomina trapez. Podobnie zbudowany odwłok ma bardzo rzadki, znajdujący się na Czerwonej Liście ukośnik (Thomisus onustus). Trudno jednak pomylić ze sobą te dwa gatunki, ponieważ ukośnik jest dużo bardziej kolorowy, zbliżony pod tym względem do kwietnika. Ubarwienie naszego P. truncatus jest natomiast brunatne, przy czym poszczególne osobniki mogą mieć różne odcienie brązów, zarówno bardzo ciemne, jak również jasne. Dodatkowo, na przednich nogach, często widać ciemne bądź jasne plamy. Samce mają znacznie ciemniejsze ubarwienie, zwłaszcza ich głowotułów i nogi są bliższe czarnej, niż brunatnej barwie.

Gdzie go można spotkać?

Nie mam niestety pewności co do liczebności tego gatunku w naszym kraju. Nie znajduje się na Czerwonej Liście, ale raczej do zbytnio pospolitych też nie należy. Jak wspomniałem na początku osobiście spotkałem go tylko dwa razy w życiu. Co do zamieszkiwanego środowiska, to z tym jest prościej, ponieważ wiadomo, że jest to typowo leśny pająk, którego spotyka się w nasłonecznionych miejscach, na drzewach oraz krzewach. Szczególnie chętnie przesiaduje na dębach (i właśnie na nim znalazłem warszawskiego osobnika). Bardzo rzadko trafia się w niższych częściej, tym nie mniej, mojego osobnika z Ostródy wypatrzyłem nie na drzewie, ale siedzącego na łodydze trawy.

Tryb życia

Właściwie nie mam za dużo informacji na temat życia tego pająka. Wiem jedynie, że chętnie przesiaduje na większych liściach oraz łodygach różnych roślin (czasem również na kwiatach), gdzie poluje na owady i inne pająki. Zazwyczaj czeka aż ofiara zbliży się do niego lub sam powoli się do niej podkrada. Dzięki niepozornemu ubarwieniu całkiem nieźle się maskuje, na pierwszy rzut oka może przypominać jakiś uschnięty fragment rośliny. Generalnie nie jest zbytnio ruchliwy, jednak dłużej niepokojony będzie próbował uciec na inny liść, lub wręcz na inną roślinę.

Bokochody (Xysticus spp.) – pajęcze kraby

Posted by skorpion21 on 1 czerwca 2013

Kategorie: Pająki i ich kuzyni.. Tagi: bokochody, pająki, ukośnikowate, Xysticus. 3 Komentarze

Rodzina ukośnikowatych (Thomisidae), to wyjątkowo charakterystyczna grupa pająków. Łatwo można je zidentyfikować dzięki spłaszczonemu ciału, wydłużonym, rozstawionym na boki odnóżom pierwszej i drugiej pary, a także wyrazowi twarzy… wróć, wyglądowi przedniej części głowotułowia (która ma dość trójkątne kształty). Jakby tego było mało, potrafią również chodzić do przodu, na boki a nawet do tyłu. Zupełnie jak autentyczne kraby. Z tego też powodu, na Zachodzie zwie się je właśnie „Crab spiders,” czyli pajęczymi krabami. Na całym świecie odkryto ich dotąd około 2 tysięcy gatunków. U nas jest ich może z 40-50 gatunków. Zdecydowanie najliczniejszym rodzajem wśród nich, są przedstawiciele rodzaju Xysticus, znanych też jako bokochody.

Systematyka i wygląd

W Polsce mamy około 20 gatunków należących do rodzaju Xysticus. Sporo, no i oczywiście, żeby było jeszcze trudniej, wiele z nich jest do siebie na tyle podobnych, że potrzeba im zaglądać w narządy rozrodcze, by móc je prawidłowo oznaczyć. Dlatego też zdecydowałem się omówić cały rodzaj jednym hurtem, ponieważ tak będzie o wiele prościej. Warto jednak wiedzieć, że najbardziej znanymi gatunkami i jednocześnie najbardziej pospolitymi są bokochód pospolity (Xysticus ulmi) oraz bokochód boczeń (Xysticus lanio).

Poszczególne bokochody są do siebie bardzo zbliżone pod względem wyglądu oraz rozmiarów. Te ostatnie wynoszą u nich około 6-8 mm. Samce są mniejsze od samic, zazwyczaj o jakieś 2-3 mm.

Dymorfizm płciowy przejawia się u tych pająków nie tylko w wymiarach, ale także w wyglądzie. Samice są dużo masywniejsze od samców, a ich ubarwienie jest zdecydowanie jaśniejsze. Przeważnie jest ono brązowawe, szarawe, żółtawe lub łączy w sobie te barwy w różne kombinacje. Wierzch odwłoka często bywa ciemniejszy niż jego spód oraz boki, zaś na wierzchu mogą się znajdować jasne pasy lub plamy. W innych przypadkach odwłok może mieć znacznie bardziej jednolite ubarwienie.

U samców także można znaleźć jasne pasy oraz brązowe plamy na odwłoku, jednak w ich ubarwieniu dominują ciemne, a często wręcz zupełnie czarne ubarwienie, zwłaszcza na głowotułowiu i fragmentach odnóży. U wielu gatunków bokochodów na wierzchu głowotułowia znajduje się plama przypominająca literę „V.” Nie u wszystkich gatunków można ją jednak znaleźć.

Gdzie można je znaleźć?

Wiele gatunków bokochodów jest bardzo pospolitych i można je spotkać w całej Polsce. Inne są dużo rzadsze (chociażby znajdujący się na Czerwonej Liście X. lucator). Często grasują wśród roślinności, zwłaszcza tej bujnie rozrośniętej. Pojawiają się wiec w różnego rodzajach chwastowiskach, terenach ruderalnych, ogrodach, ale także na obrzeżach lasów, zwłaszcza tych wilgotniejszych. Bardzo chętnie wykorzystują miejsca porośnięte przez pokrzywy. Niektóre gatunki, wolą jednak tereny leśne, zaś wypatrzeć je można na roślinach rosnących przy poboczach leśnych ścieżek (np. X. audax).

Tryb życia

Bokochody, jak inne ukośnikowate, polują w sposób aktywny. Z rzadka zdarza im się przycupnąć na kwiatku w stylu kwietników (Misumena vatia), znacznie częściej bowiem czają się pośród liści, krzewów, a czasami wręcz na gołej ziemi i tam też wyszukuje swoich ofiar. Ubarwienie ciała maskuje je na tle podłoża bądź uschniętej roślinności. Poruszają się bardzo powoli, a kiedy tylko jakaś ofiara pojawi się w pobliżu, szybko ją atakują. Złapanie ofiary bardzo im ułatwiają wydłużone, dwie pierwsze pary nóg. Nie są wybredne. Polują na różne owady i jest im bez różnicy, czy będzie to jakaś muchówka, czy też chrząszcz.

W przypadku bokochodów, niezwykle ciekawe są ich obyczaje godowe. Samiec tuż przed zapłodnieniem, obwiązuje samiczkę nitkami pajęczyny i przygważdża ją do podłoża (przeważnie jest to jakiś liść). Jest to swego rodzaju zabezpieczenie, które ma uchronić samca przed konsumpcyjnymi zakusami swej wybranki. Tak mu się przynajmniej wydaje. Rzecz bowiem w tym, że po kopulacji, samica bez większych przeszkód samodzielnie wyswobadza się z tych więzów. Po co więc te wszystkie „środki bezpieczeństwa?” Cóż, możliwe, że po prostu starych nawyków się nie zmienia. Kiedyś, w zamierzchłych czasach, samce tych pająków może i rzeczywiście potrzebowały w ten sposób utrudniać samicom próbę ich pożarcia. Ewolucja zrobiła jednak swoje, a to zachowanie pozostało im tak aż do teraz, mimo, że wśród tych pająków, kanibalizm raczej nie zdarza się, a już na pewno niezbyt często.

Równie ciekawe jest to, co się dzieje po kopulacji. Samica bowiem musi zbudować specjalny oprzęd, w którym ulokowany zostanie kokon. Gdy już go zbuduje, bacznie go pilnuje tak, by przyszłym, młodym pajączkom nie przydarzyło się nic złego. Kiedy zaś młode już się wylęgną, samica rozgryza kokon własnymi szczękoczułkami i w ten sposób pozwala im wyjść na wolność. Dość wysoko rozwinięta forma opieki nad potomstwem. Trzeba jednak przyznać, że to rozcinanie kokona nie wydaje się zbyt bezpieczne dla młodych. W końcu samica robi to na „wyczucie,” nie widząc, gdzie znajdują się młode i nie wiedząc, czy przypadkiem któreś nie znajdzie się na trasie jej pazurków jadowych. Jakby jednak nie było, ta metoda musi się sprawdzać, bo nic nie wskazuje na to, by samice chciały z niej rezygnować.

Cofnik (Diaea dorsata) – naśnieżny spacerowicz

Posted by skorpion21 on 4 października 2011

Kategorie: Pająki i ich kuzyni.. Tagi: cofnik, Diaea dorsata, pająk, pająk na śniegu, ukośnikowate, zielony pająk, zima. 6 Komentarzy

Cofnik to niezwykły pająk w naszej faunie. Tym, co go wyróżnia, jest jego ubarwienie, które sprawia, że wygląda jak jakiś egzotyczny gatunek. W rzeczywistości, nie tylko można go spotkać w Polsce, ale czuje się też dobrze w różnych warunkach pogodowych. Można go spotkać zarówno latem, jak i w środku zimy, kiedy to maszeruje sobie po śniegu. Wystarczy się wybrać do najbliższego lasu, aby się o tym przekonać.

Systematyka i wygląd

W naszym kraju cofnik jest jak na razie jedynym przedstawicielem swojego rodzaju. W Europie żyje jednak jeszcze jeden gatunek, mianowicie Diaea livens, którego znaleziono m.in. w Czechach. Możliwe więc, że mamy go również u nas. Niestety, póki co brak mi dokładniejszych danych na jego temat, dlatego nie znam cech, które pozwoliłyby go odróżnić od D. dorsata.

Pod względem wielkości, cofnik jest dość małym pajączkiem osiągającym od 4 do 7 mm. Samiczka jest nieco większa i znacznie masywniejsza niż samiec. Trzeba przyznać, że mimo małych rozmiarów, że jest dość ładnie ubarwionym pająkiem. Całe jego ciało ma przyjemną, zieloną barwę. Wierzch odwłoka jest brązowawy, reszta zaś jest kremowobiała. U samców, na przednich nogach i nogogłaszczkach znajdują cię brunatno-czerwone plamki. Podobnie jak u wiele innych ukośnikowatych (Thomisidae), pierwsze dwie pary nóg, są znacznie dłuższe niż pozostałe. Ogólnie zaś, jego nogi są wyraźnie dłuższe oraz cieńsze niż u innych przedstawicieli tej rodziny.

Gdzie go można spotkać?

Cofnik jest dość pospolity na terenie całego naszego kraju. Znaleźć go można w lasach różnego typu (szczególnie chętnie wybiera te mieszane). Pojawia się także w parkach, a nawet w ogrodach. Przeważnie przebywa na drzewach oraz krzewach, ale może się też pojawić w ściółce leśnej, a zimą na śniegu.

Tryb życia

Ukośnikowate mają to do siebie, że potrafią się świetnie maskować. Nie inaczej jest z cofnikiem. Przeważnie przebywa na liściach i gałęziach różnych drzew, gdzie jego brązowo-zielone ubarwienie pozwala mu znakomicie się wtopić w otoczenie. W sytuacji, kiedy zostanie nakryty, bardzo sprytnie wycofuje się w bok, stopniowo znikając po drugiej stronie liścia. Oczywiście po jakimś czasie wychodzi z powrotem na jego wierzch, jednak kiedy zagrożenie wciąż jest obecne, wówczas chowa się z powrotem. I tak do skutku, aż w końcu uzna, że jest bezpiecznie (to sprawia, że jest wyjątkowo trudnym modelem do sfotografowania i trzeba się przy nim nieźle namęczyć). Nie ma się więc co dziwić, że został nazwany „cofnikiem”, bądź co bądź jego wycofywanie się, jest wyjątkowo dobrą strategią obronną. Przy tej okazji pojawia się jednak pytanie: dlaczego po prostu nie zostanie na spodzie liścia, tylko ciągle wraca na jego powierzchnię? Cofnik, jak wiele innych ukośników, jest pająkiem lubiącym słońce, dlatego wychodzi spod liścia, by móc się wygrzać w jego promieniach. I przy okazji upolować coś do jedzenia.

Dzięki swoim barwom maskującym, potrafi oszukać nie tylko drapieżnika, lecz także potencjalną ofiarą. Tą może się stać praktycznie każdy, nieostrożny owad, a nawet inny pająk. Nie będzie mu też przeszkadzało, gdy ofiara będzie większa niż on sam. Kiedy coś usiądzie blisko cofnika, ten powolutku zakrada się i błyskawicznie atakuje. Taki system polowania, sprawdza się naprawdę bardzo dobrze.

No dobrze, to teraz przejdźmy do jego zachowań godowych. W skład jego obyczajów wchodzi między innymi rywalizacja samców o swoje partnerki. Na szczęście bezkrwawa, polegająca głównie na przysłowiowym „prężeniu muskułów”. Oba, rywalizujące ze sobą samce, stają naprzeciw siebie z rozstawionymi na boki przednimi odnóżami i przez jakiś czas okrążają się, prezentując wzajemnie swoje walory. Niedługo potem jeden z nich ustępuje i odchodzi. Jest to bardzo ciekawe zachowanie, dość nietypowe dla ukośnikowatych, za to powszechnie spotykane wśród skakunowatych (Salticidae). Po zapłodnieniu przez zwycięskiego samca, samiczka przystępuje do złożenia jaj. Te umieszcza w specjalnym, jedwabnym kokonie, zabezpieczającym przed wyschnięciem oraz drapieżnikami. Niedługo potem wylęgają się z niego młode pajączki.

Kiedy nadchodzi zima, cofniki chowają się pod korę drzew i tam też zimują. Czasami jednak, podczas łagodniejszych, zimowych dni, można zaobserwować osobniki, które postanowiły „zaczerpnąć świeżego powietrza.” Wędrują wówczas po śniegu, a dzięki jaskrawemu ubarwieniu, przykuwają wzrok potencjalnych obserwatorów.