prostoskrzydłe

Wszystkie wpisy otagowane „prostoskrzydłe”

Pasikonik zielony (Tettigonia viridissima) – drapieżny Filip.

Posted by skorpion21 on 31 sierpnia 2016

Kategorie: Makro. Tagi: drapieznik, kamuflaż, konik polny, lato, owad, pasikonik zielony, pasikonikowate, prostoskrzydłe, Tettigonia viridissima. 2 Komentarze

Część z was pewnie pamięta, że na moim blogu pojawił się już jeden pasikonik, konkretnie śpiewający (T. cantans). Znacznie bardziej znany i popularny jest jednak jego kuzyn, którego pozwolę sobie przedstawić w tym artykule. To właśnie jego dźwięki rozbrzmiewają w lipcowe i sierpniowe wieczory oraz noce, umilając nam tym samym pobyt na łonie natury. Sam w sobie jest również bardzo eleganckim owadem, choć trzeba przyznać, że pod względem zachowania, daleko mu do poczciwego i sympatycznego Filipa z „Pszczółki Mai”.

Systematyka

Jak łatwo zgadnąć, nasz bohater zalicza się do rodziny pasikonikowatych (Tettigonidae) i jest jednym z trzech przedstawicieli rodzaju Tettigonia w naszym kraju. O pasikoniku śpiewającym wspomniałem już wcześniej, dlatego skrobnę jeszcze krótko o trzecim krewniaku, czyli pasikoniku długopokładełkowym (T. caudata). Pod względem wyglądu przypomina pasikonika zielonego, zwłaszcza samce. Cechą kluczową są kolce na tylnych udach, które u T. caudata są po całości czarne, natomiast u T. viridissima, mogą być czarne lub brązowe, ale przy podstawie zawsze są jasne. Dodatkowo samca T. caudata można rozpoznać po krótszych przysadkach odwłokowych, natomiast samice po długim pokładełku, wystającym poza złożone skrzydła. Pasikonik długopokładełkowy jest znacznie rzadszy, niż nasz bohater, znaleźć go można głównie w środkowej oraz zachodniej Polsce.

Wygląd

Pasikonik zielony jest zdecydowanie dużym owadem, który osiąga od 3 do 4 cm. Warto jednak pamiętać, że to długość samego ciała, ponieważ złożone skrzydła dodają mu kolejnych 3 centymetrów, przez co ogólnie taki pasikonik może być długi nawet na 7 cm!

Po całości pasikonik jest bocznie spłaszczony, o mocnej, ale jednocześnie stosunkowo smukłej sylwetce. Na jego głowie, przypominającej wyglądem końską (stąd jego nazwa), znajdują się oczy złożone, cienkie i bardzo długie czułki, oraz potężny aparat gębowy typu gryzącego, zaopatrzony w ogromne, silne żuwaczki. Idąc dalej mamy tułów, a na nim dwie pary skrzydeł (umożliwiające mu sprawne latanie), oraz odnóża. Ostatnia para nóg jest typu skocznego, przy czym jest ona dłuższa i cieńsza, niż pierwsze dwie. No i jest jeszcze odwłok, a na jego końcu para przysadek odwłokowych, natomiast u samicy również pokładełko, które jest niemal tej samej długości, co wystający poza odwłok fragment złożonych skrzydeł.

Na koniec warto jeszcze poruszyć tematykę ubarwienia. To, zgodnie z nazwą, jest oczywiście zielone, przy czym odcień tej zieleni potrafi być bardzo różny. Bywają bowiem osobniki o jasnym oraz ciemnym zabarwieniu. Istnieje również odmiana o słomkowej barwie.

Gdzie go można spotkać?

Pospolity w całej Polsce. Znaleźć go można głównie na obrzeżach lasów, różnego rodzaju łąkach, polach, pastwiskach czy brzegach wód. Preferuje miejsca porośnięte wysoką roślinnością zielną, krzewami oraz młodymi drzewami. Czasami zdarza się również miastach, gdzie lubi się usadawiać nawet na wierzchołkach wysokich drzew. Niekiedy zdarza się, że jakiś osobnik zabłąka się w naszym domu, wówczas często trudno jest zobaczyć ukrytego gdzieś za meblami osobnika, za to bardzo dobrze go słychać. Dorosłe osobniki pojawiają się gdzieś tak na przełomie czerwca i lipca, a obserwować je można (oraz słuchać) aż do jesieni.

Tryb życia

Pasikonik zielony kojarzy nam się raczej jako duży, ale łagodny owad, który żyje sobie wśród traw i który żywi się ich źdźbłami. W rzeczywistości jednak, znów tak bardzo łagodny, to on nie jest. W dużej mierze, jest bowiem drapieżnikiem i to bardzo żarłocznym, polującym na inne owady. Kiedyś obserwowałem pasikonika, który przez przypadek wpadł do wynajmowanego przeze mnie pokoju. Był w pułapce i próbował się wydostać, choć od wolności dzieliła go szklana szyba. Ne tylko zresztą jego, ale także pewną ćmę, która ożywiona również starała się wydostać. Kiedy jednak znalazła się obok pasikonika, ten zupełnie zapomniał o potrzasku, w którym się znalazł i przestawił się na tryb drapieżnika. Błyskawicznie pochwycił ćmę swymi przednimi nogami i zatopił w niej swoje potężne żuwaczki. Zaledwie kilka chwil zajęło mu jej całkowite pożarcie. Oprócz ciem, pasikoniki polują także na muchówki, mniejsze motyle dzienne oraz inne prostoskrzydłe. Chociaż owadzia dieta jest u nich dominująca, to mimo wszystko od czasu do czasu urozmaicają ją pokarmem roślinnym. Raz na ten przykład obserwowałem pewnego osobnika zgryzającego bylicę pospolitą… na pierwszy rzut oka (i pierwsze niuchnięcie nosem) raczej mało apetyczną roślinę, ale najwyraźniej nie dla niego.

Sam pasikonik również może się stać ofiarą, bo i też jest dużym, a dla wielu drapieżników również apetyczną zdobyczą. By się przed nimi obronić, ze wszystkich sił stara się nie rzucać w oczy. Dzięki zielonemu ubarwieniu świetnie się maskuje pośród zielonych liści i przez to trudno jest go wypatrzeć. Zaniepokojony może także odskoczyć. Jako że należy do dość ciężkich owadów, pasikonik nie jest wstanie wykonywać zbyt dalekich skoków… przynajmniej teoretycznie. Podczas skoku bowiem, wspomaga się skrzydłami, dzięki czemu może poszybować na odległość do kilkuset metrów. Unika natomiast lotów długodystansowych. Warto też dodać, że pochwycony pasikonik może się bronić swymi potężnymi żuwaczkami, a uszczypnięcie nimi jest wyjątkowo bolesne, dlatego warto zachować ostrożność, gdy zechcemy złapać takiego pasikonika w rękę.

Dorosłe pasikoniki najłatwiej można znaleźć, jak przesiadują na wyższych roślinach zielnych oraz krzewach. Często również się zdarza, że pasikoniki wspinają się na drzewa i to nawet te wysokie. Nie widać ich wówczas, za to słychać doskonale. Mowa oczywiście o samcach, którym bardzo zależy, by znaleźć odpowiedni punkt, z którego będzie je słychać w całej okolicy. Ciekawe jest to, że poszczególne samczyki bardzo mocno przywiązują się do raz wybranych miejscówek i niezbyt chętnie decydują się na ich zmianę. Pasikoniki wydają dźwięki poprzez pocieranie o siebie przednich skrzydeł, na których znajdują się narządy strydulacyjne. Dźwięki wydawane przez pasikoniki zielone są niezwykle doniosłe i roznoszą się po całej łące i okolicach. Najchętniej pasikoniki strydulują w czasie ciepłych popołudni i wieczorów, a ich koncerty mogą się ciągnąć aż do północy. Podczas chłodniejszych dni (kiedy temperatura oscyluje w okolicach 17-20℃), także przygrywają, ale co ciekawe, wydawane wówczas dźwięki zdają się być cichsze i mniej wyraziste. Koncertowanie pasikoników jest nieodłącznym elementem lata, jednak to nie my jesteśmy adresatami ich muzycznych popisów, ale samiczki.

Gody pasikoników są bardzo długie i trwają nawet 45 minut. W ich trakcie, zwabiona koncertem samica wdrapuje się na jego grzbiet (przy jego wcześniejszej zgodzie!), po czym samiec przyczepia jej do odwłoka spermatofor w postaci dwóch pakiecików, zaopatrzonych nie tylko w nasienie, ale także pożywną substancję, która później zostaje skonsumowana przez samicę. Po jakimś kwadransie od skończenia godów, samczyk znów przystępuje do koncertowania i zwabiania kolejnej partnerki, natomiast samiczka wykorzystuje swoje szablaste pokładełko, znajdujące się na końcu odwłoka (które nawiasem pisząc nie jest żądłem i nie ma nic wspólnego z obroną), by wbić je w glebę i przy jego pomocy złożyć w niej jajeczka (pojedynczo lub w małych grupkach). Zarodki tkwiące w jajeczkach czekają na swój wylęg bardzo długo, bo nawet 1,5 roku, a bywa, że ich przyjście na świat przeciąga się nawet do 5 lat! Młode pasikoniki przypominają wyglądem miniaturki osobników dorosłych, tyle że bezskrzydłe. Takie maluchy często możemy przyuważyć, jak przesiadują na żółtych kwitach mniszków, gdzie pożywiają się ich pyłkiem, ale podobnie jak dorosłe, młode osobniki są w dużej mierze drapieżne i polują na inne, drobne owady (mszyce, małe gąsienice). W międzyczasie, młode pasikoniki przechodzą kolejne linienia (w sumie jest ich 7), zaś puste oskórki są przez nie zjadane (w myśl zasady, że przecież w przyrodzie nic się nie marnuje).

Świerszcz polny (Gryllus campestris) – opiekuńczy grajek

Posted by skorpion21 on 11 lipca 2016

Kategorie: Makro. Tagi: Gryllus campestris, owad, prostoskrzydłe, świerszcz polny, świerszczowate. 26 Komentarzy

Świerszcze, obok takich sław, jak biedronki czy pszczoły, zaliczają się do jednych z najbardziej znanych owadów. Dzięki swojej zdolności do wydawania głośnych i całkiem miłych dla ucha dźwięków, od zawsze znajdywały miejsce w ludzkiej świadomości, czego dowodem są liczne występy w literaturze i filmach. Największą sławą cieszy się chyba Świerszcz Jiminy, czyli osobiste sumienie Pinokia. Bez żadnych wyrzutów sumienia, muszę jednak stwierdzić, że choć wiele osób wie o istnieniu świerszczy, to tak naprawdę nie mają zielonego pojęcia jak one naprawdę wyglądają!

Zwykle mianem „świerszczy” są określane pasikoniki i szarańczaki (te ostatnie popularnie zwane „konikami polnymi”), które wspólnie z prawdziwymi świerszczami zaliczają się do tego samego rzędu prostoskrzydłych, ale wyglądają zupełnie inaczej! Parę lat temu napisałem tekst o świerszczach domowych, które są znane głównie osobom hodującym je na karmę dla większych zwierząt. W tym artykule przedstawię natomiast swojskiego, dziko żyjącego świerszcza polnego i mam nadzieję, że dzięki temu uda mi się rozsławić jego prawdziwy wizerunek.

Systematyka

Nasz bohater zalicza się do rodziny świerszczowatych (Gryllidae), która liczy w Polsce zaledwie 6 gatunków, przy czym występowanie dwóch z nich jest mało prawdopodobne, dlatego zostają nam w sumie tylko cztery świerszcze. Inna sprawa, że w naturze mamy szansę spotkać niemal wyłącznie świerszcza polnego, ponieważ wspomniany przeze mnie świerszcz domowy (Acheta domesticus) jest synantropem, który żyje w różnych budynkach i najczęściej jest uciekinierem z hodowli. Pozostałe dwa, czyli pierzchotek szary (Nemobius sylvestris) i świerszczyk szary (Modicogryllus frontalis), są malutkie, bardzo rzadkie, i prowadzą skryty tryb życia, dlatego nie mamy co liczyć na ich znalezienie.

Wygląd

I tutaj zrobi nam się ciekawie. Na pierwszy rzut oka, świerszcz polny wcale bowiem nie wygląda na pełnego gracji pasikonika, z którym zazwyczaj jest mylony. O wiele bardziej przypomina wielkiego, czarne chrząszcza lub nawet karalucha, przez co tym bardziej daleko mu do urokliwego wizerunku, jaki zafundował nam chociażby Disney.

Dorosły świerszcz jest naprawdę sporym owadem, który osiąga od 2 do 2,5 cm. Pod względem wyglądu, jest walcowaty i grzbietobrzusznie spłaszczony, czyli inaczej, niż pasikonik, który jest spłaszczony bocznie. Kolejną rzeczą, na którą warto zwrócić uwagę, jest jego potężna, kulista głowa, na której są umieszczone bardzo długie, cienkie czułki, nieduże oczy złożone, oczko proste nad czołem, oraz potężny aparat gębowy typu gryzącego. Szczególne wrażenie robią ogromne żuwaczki, które w czasie spoczynku są jednak złożone i widać je dopiero wtedy, gdy świerszcz się odżywia albo walczy. Idąc dalej mamy tułów, a na nim skrzydła oraz nogi. Jeśli chodzi o te pierwsze, to u większości osobników druga para jest znacząco zredukowana, tym samym uniemożliwiając im latanie. Pierwsza para, jest natomiast dużo bardziej usztywniona niż druga i pełni szczególną rolę u samców, jednak o tym napisze szerzej w dalszej części tekstu.

Odnóża świerszcza są stosunkowo krótkie, ale za to grube i mocno zbudowane. Pierwsza para nóg ma charakter grzebny, dzięki czemu może sobie wykopywać norki. Warto też dodać, że na goleniach pierwszej pary znajdują się narządy słuchu. Ostatnia para, jest natomiast typu skocznego i choć nie jest tak długa, jak u pasikoników, to i tak umożliwia mu wykonywanie bardzo dalekich skoków. No i został nam odwłok, na zakończeniu którego znajdują się dwa, wyrostki, czyli cerci. Samica posiada dodatkowo długie, spiczaste pokładełko. Zostało jeszcze ubarwienie, a to jest u świerszczy polnych dość jednolite, bo smoliście czarne. W części nasadowej pokryw samców znajdują się dodatkowo żółtawe, niezbyt wyraźne plamy. U samic ich brak, za to użyłkowanie ich skrzydeł ma słomkową barwę.

Gdzie go można spotkać?

Spotykany w niemal całej Polsce. Dawniej był bardzo pospolity i również obecnie w wielu miejscach jest go całkiem sporo, ale nie ma wątpliwości, że jego liczebność ulega wyraźnemu spadkowi (głównie przez zanikanie odpowiednich środowisk). Chociażby z tego względu, znajduje się na Czerwonej Liście, z kategorią NT, co oznacza, że jest zagrożony, ale w niskim stopniu. Przynajmniej na razie. Jako ciepłolubny gatunek, preferuje tereny otwarte, wystawione na działanie słońca, a przy tym z niezbyt wysoką roślinnością. Pojawia się więc na polach, łąkach, wszelkiego rodzaju leśnych polanach, nieużytkach i terenach ruderalnych. Dorosłe świerszcze obserwuje się od maja do końca lipca.

Tryb życia

Świerszcze polne są rzadko widywane, ponieważ prowadzą bardzo skryty tryb życia. Dotyczy to zwłaszcza samców, które uaktywniają się głównie w ciepłe wieczory oraz noce. Jakby tego było mało, zazwyczaj wykopują sobie norki, które mogą mieć głębokość do 40 cm. W nich samce żyją, koncertują i chowają się przed zagrożeniami. Ze względu na to ostatnie, trzymają się bardzo blisko swoich norek, często wychylając z nich jedynie część swojego ciała, a jeśli już wyjdą całe, to ustawiają się w taki sposób, aby w razie potrzeby szybko czmychnąć do środka. Wierzcie mi, są naprawdę bardzo płochliwe i już zbyt bliskie podejście do ich norek, może spowodować, że szybko się w nich schowają. Na ich ponowne wyjście trzeba trochę poczekać. Czasami trwa to kilka minut, a czasami nawet godzinę! Bardzo rzadko widuje się samce poza ich norkami, choć czasami i to się zdarza.

Kilka lat temu natrafiłem na samczyka, który jak gdyby nic siedział sobie na środku drogi, w pobliżu jeziora. Skąd on się tam wziął? Tego pewny nie jestem, ale podejrzewam, że wszystkiemu mogła być winna pogoda. Częste i obfite deszcze, od dłuższego czasu pojawiały się w moim regionie, padało także w dniu, kiedy go spotkałem. Początkowo był suchy, jednak gdy zacząłem robić mu zdjęcia, rozpadało się na całego. Szybko więc czmychnąłem pod drzewo, a kiedy chmura deszczowa nas opuściła, znów podszedłem do świerszcza, który choć zmoczony, to jednak wciąż tam siedział! Skoro jednak było tak deszczowo, to dlaczego nie siedział w swojej norce? Być może dlatego, że ta ostatnia została po prostu zalana i podobnie jak ma to miejsce z dżdżownicami, biedak został zmuszony przez kapryśną pogodę do jej opuszczenia. To moja najbardziej prawdopodobna teoria, ale nie jedyna. Zanim jednak będzie o niej, najpierw poruszę nieco inny temat.

Wspomniałem już o samcach, to teraz wypadałoby jeszcze napisać coś o samicach. Te prowadzą dużo bardziej koczowniczy tryb życia, niż samce… przynajmniej początkowo. Zwykle wędrują to tu, to tam i tylko czasami się zatrzymują, aby coś przegryźć. Generalnie świerszcze polne są wszystkożerne, ale w ich diecie dominuje pokarm roślinny (czyli np. źdźbła traw, liście roślin zielnych). Jedynie od czasu do czasu zdarza im się ją uzupełniać o pokarm zwierzęcy, głównie w postaci drobnych owadów. Wędrówki samic trwają do czasu, gdy usłyszą „miłosną” serenadę samców, która przypadnie im do gustu. Samce świerszczy strydulują bardzo głośno, poprzez pocieranie o siebie przednich skrzydeł i słychać je z odległości nawet kilkudziesięciu metrów. Gdy jakaś samica znajdzie norkę samca, wówczas trafia pod jego dach. Z tego też względu, w norkach świerszczy, można od czasu do czasu znaleźć dwa żyjące ze sobą osobniki.

Jak wyglądają relacje samców z samicami? Przez długi czas sądzono, że samce zachowują się jak brutalni porywacze, którzy trzymają swoje samice „pod kluczem”, bacznie obserwując ich poczynania i powstrzymując je przed kopulacjami z innymi samcami. Parę lat temu, naukowcy z Uniwersytetu w Exeter (Wielka Brytania), badając pewną hiszpańską populację tego gatunku, dowiedli jednak, że jest inaczej. Na podstawie 200 godzin nagrań wideo w podczerwieni, badań DNA i znakowania, zaobserwowali, że samce nie tylko nie są wobec samic agresywne, ale wręcz charakteryzuje ich swego rodzaju heroizm. Kiedy zbliża się jakiś drapieżnik, samiec puszcza samiczkę przodem i jako pierwszej pozwala się schować w norce. W ten sposób umożliwia przetrwanie samicy (choć i tak w tym wszystkim chodzi raczej o tkwiący w niej materiał genetyczny, pozwalający później na powstanie jego potomstwa), jednocześnie samemu wystawiając się na niebezpieczeństwo.

O ile w stosunku do samic, samce są bardzo opiekuńcze, to wobec innych samców są wyjątkowo i często dochodzi do zaciętych pojedynków, w których zadają sobie dość poważne obrażenia swoimi potężnymi żuwaczkami. Rzadko bo rzadko, ale zdarza się, że niektóre pojedynki kończą się nawet śmiercią jednego z rywali. Być może, samiec którego spotkałem, stoczył właśnie taką zaciętą walkę i właśnie przez to, wylądował na bruku. Tego pewny nie jestem, ale wybrakowana prawa noga ostatniej pary, może sugerować właśnie taki scenariusz.

Po odbytej kopulacji, samiczki składają jajeczka w glebie, używając w tym celu swojego długiego pokładełka. Młode świerszczyki, które się wylęgną, podobnie jak samiczki, lubią się wałęsać, zwłaszcza po terenach piaszczystych, przez co obserwuje się je znacznie częściej, niż dorosłe osobniki. Pod względem wyglądu przypominają dorosłe, tyle że oczywiście brak im skrzydeł i są mniejsze. Prowadzą także zbliżony tryb życia… bywa na ten przykład, że i one kryją się w podziemnych norkach, zwłaszcza gdy przychodzi im przezimować. Może się zdarzyć, że taki młodzik zawędruje przez przypadek do naszego domu, ale nie ma potrzeby, aby się go obawiać. Świerszcze polne są bowiem całkowicie nieszkodliwe.

Napierśnik torfowiskowy (Stethophyma grossum) – samica zmienną jest

Posted by skorpion21 on 29 sierpnia 2015

Kategorie: Inne owady.. Tagi: lato, napierśnik torfowiskowy, owad, prostoskrzydłe, Stethophyma grossum, szarańczak. Dodaj komentarz

W przewodniku „Owady” Heiko Bellmanna można się także spotkać z określeniem „napierśnik pospolity.” Z tą jego pospolitością, to jednak różnie bywa. W odpowiednich środowiskach wciąż bywa bardzo liczny, jednak wraz z ich zanikiem, znika także sam napierśnik. Z tego też względu został wciągnięty na Czerwoną Listę, na której otrzymał kategorię VU, co oznacza, że jest narażony na wyginięcie. Umiarkowanie, ale jednak.

Systematyka i wygląd

Nasz bohater należy do rodziny szarańczowatych (Acrididae) i jest jedynym rodzimym przedstawicielem swego rodzaju.

Trzeba przyznać, napierśnik, to owad większego kalibru. Samiec (na zdjęciu numer 2) osiąga od 17 do 23 mm. Niedużo, ale za to samiczka bije go pod tym względem na głowę, bo może dorastać nawet do 4 cm. To czyni z niej jednego z większych przedstawicieli szarańczowatych w naszym kraju. Pomiędzy obydwoma osobnikami występuje dość znaczący dymorfizm płciowy. Samiczka jest nie tylko większa od samca, ale również mocniej zbudowana. Klucz do oznaczania prostoskrzydłych podaje, że skrzydła u obu płci wystają poza odwłok, jednak z tego co zdołałem zaobserwować, u samiczek skrzydełka wcale nie wystają tak bardzo, a nawet są minimalnie krótsze, niż odwłok.

No dobrze, zostawmy dymorfizm płciowy, skupmy się na zupełnie innym. Chodzi o ubarwienie. W przypadków samców, jest ono dość jednostajne. Niemal po całości są one oliwkowo-zielone, z ciemnymi skrzydłami. Wzdłuż przedniej krawędzi tych ostatnich biegnie jasna, przeważnie żółta lub zielona pręga. W przypadku samic, ubarwienie jest dużo bardziej zmienne. Standardowo również są zielone, ale… zdarzają się także bardziej pstrokate osobniki. Bywają bowiem samiczki brunatne, a nawet z różowymi dodatkami! Wbrew pozorom róż nie jest wcale taki rzadki wśród prostoskrzydłych i często można spotkać różne gatunki właśnie w tej odmianie barwnej. Na koniec warto wspomnieć, że u obu płci, spód oraz strona wewnętrzna ud jest jaskrawo czerwona.

Gdzie go można spotkać?

Praktycznie w całym kraju. Związany jest głównie z terenami wilgotnymi, zwłaszcza z podmokłymi łąkami, bagnami, torfowiskami i wilgotnymi, śródleśnymi polanami. W sprzyjających środowiskach potrafi być liczny, jednak jak wspomniałem na początku, staje się coraz rzadszy, przez zanikanie tego typu siedlisk. Dorosłe owady obserwuje się od początku lipca aż do października.

Tryb życia

Napierśniki przebywają wśród gęstych traw i trzcin, a dzięki swym barwom maskującym trudno jest je wypatrzeć. Podejść do nich też zresztą nie jest wcale prosto. Do samiczek jeszcze jako tako się da. Są ociężałe, dlatego poruszają się wolniej, ale zaniepokojone i tak potrafią daleko odskoczyć, a nawet kawałek polecieć. Zdecydowanie łatwiej jest się do nich zbliżyć niż do samców. Te ostatnie są bardzo płochliwe. Zaniepokojone natychmiast odlatują i wspomagając się skrzydłami często szybują na odległość wielu metrów. Trzeba więc się za nimi nieźle naganiać, by móc je sfotografować.

Jak na szarańczowate przystało, napierśniki są stuprocentowymi roślinożercami. Żywią się głównie źdźbłami traw i liśćmi różnych roślin. W ich przypadku, nie to jest jednak najciekawsze.

Samczyki mają to do siebie, że lubią koncertować, by móc zwabić do siebie swoje partnerki. Trzeba przyznać, dźwięki wydawane przez nie są wyjątkowe. W przeciwieństwie do wielu innych szarańczaków, są bardzo ciche, ale jak już się w nie wsłuchamy, to usłyszymy coś, co przypomina rytmiczne, systematyczne stukanie, przypominające pstrykanie palcami! Przynajmniej mnie właśnie to przypominają. Wyjątkowe jest także to, w jaki sposób samce je wydają. Normalnie jest tak, że szarańczaki pocierają o skrzydła obie nogi ostatniej pary. Samiec napierśnika jednak, używa najczęściej tylko jednej nogi! Jest to wyjątkowe i warte zaobserwowania, o ile oczywiście uda nam się do niego podejść.

Po kopulacji, samiczki są oczywiście zmuszone złożyć jajeczka. Te umieszczają u nasad traw i trzcin. Po wylęgnięciu się, młode napierśniki przechodzą 5 wylinek, zaś w czasie swego życia prowadzą podobny tryb życia, co owady dorosłe.

Złotawek nieparek (Chrysochraon dispar) – faktycznie nie do pary

Posted by skorpion21 on 19 sierpnia 2015

Kategorie: Inne owady., Makro. Tagi: Chrysochraon dispar, owad, prostoskrzydłe, złotawek nieparek. Dodaj komentarz

Jak bardzo przedstawiciele poszczególnych płci mogą się między sobą różnić? Okazuje się, że bardziej niż nam się wydaje. Wystarczy spojrzeć na złotawka. Patrząc na samicę i samca można odnieść wrażenie, że ma się do czynienia z dwoma, zupełnie różnymi gatunkami! Przyroda lubi płatać takie figle, a kiedy ujrzymy taką… różnorodną parkę, w czasie kopulacji, wówczas możemy się o tym przekonać na własne oczy.

Systematyka

Złotawek nieparek to bardzo ciekawy przedstawiciel szarańczowatych (Acrididae). W naszym kraju mamy dwa złotawki, ale tylko nasz bohater należy do rodzaju Chrysochraon. Drugi, czyli złotawek złotawiec (Euthystiria brachyptera), to przedstawiciel zupełnie innego rodzaju, ale i tak trochę może przypominać nieparka. Jest jednak znacznie rzadszy, a spotkać go można głównie w górach i na północy kraju. Pod względem ubarwienia jest również bardziej zielony, skrzydełka u samiczki są różowe, zaś u samca krótsze niż u naszego gatunku.

Wygląd

Tutaj zrobi się ciekawie, gdyż każda z płci zasługuje na osobny opis. Skoro tak, to i tak też zrobię.

Samiec

Pod względem wyglądu, pan złotawek wygląda niczym klasyczny szarańczak (czyli „konik polny”). Dorosły osobnik osiąga od 1,6 do 1,9 cm. Nie jest więc zbyt duży. Całe jego ciało jest bardzo smukłe… znacznie wyraźniej niż np. u koników z rodzaju Chorthippus. Pod względem ubarwienia jest niemal po całości zielony, z metalicznym połyskiem, jedynie wierzchołki ud tylnych odnóży są czarne, zaś skrzydła brązowawe. Skoro o tych ostatnich mowa, to sięgają niemal do końca odwłoka, ale zdarzają się także formy długoskrzydłe, u których wystają one daleko za odwłok.

Samica

Samica złotawka nieparka – forma długoskrzydła

Pani złotawek jest zdecydowanie większa niż samiec. Osiąga od 2,2 do nawet 3 cm, co sprawia, że jest całkiem sporym owadem. Pod względem wyglądu jest dość smukła, ale i tak znacznie masywniejsza, niż samiec. Jej ubarwienie jest przeważnie złotawe lub brązowawe, ale czasami może być nawet różowa! Tym, co rzuca w oczy, to skrzydła, które są u niej wyraźnie skrócone i sięgają co najwyżej do końca przedplecza. Jest jednak słowo „ale”. Podobnie jak u samców, także u samic zdarzają się formy długoskrzydłe. Nie są zbyt często spotykane, ale jeśli już się trafią, możemy zauważyć, że ich skrzydła sięgają daleko poza odwłok, przez co taka samica wygląda zupełnie inaczej niż „standardowa”!

Oj można się pogubić w wyglądzie tego owada, oj można. Przejdźmy więc teraz do innych aspektów tego gatunku.

Gdzie go można spotkać?

Generalnie jest pospolity w całym kraju. Preferuje wilgotne siedliska, takie jak łąki, obrzeża zacienionych lasów, czy okolice wód. Przeważnie trzymają się zarośli i właśnie wśród nich można je najłatwiej wypatrzeć, często w towarzystwie innych prostoskrzydłych. Pierwsze dorosłe owady pojawiają się już w czerwcu i można je obserwować aż do października.

Tryb życia

Najpierw młode, później zaś dorosłe owady przebywają w gęstej roślinności, wśród której potrafią się świetnie ukrywać. Zielone samce maskują się na tle zielonych traw, zaś brązowawe samice wśród bardziej uschniętej roślinności. W razie zagrożenia, samce potrafią również daleko odskoczyć. Samice także, ale ze względu na większe, masywniejsze rozmiary, idzie im to znacznie trudniej. Podobnie jak inne szarańczowate, także złotawki są roślinożerne. Żywią się głównie trawami oraz liśćmi roślin zielnych i niskich krzewów.

Samce mają to do siebie, że są niezwykle rozśpiewane. Siedząc na jakiejś łodydze lub źdźble trawy, pocierają tylnymi odnóżami o skrzydła, wydając krótkie dźwięki w wyraźnych, regularnych odstępach. Długość i brzmienie takich odgłosów mogą się zmieniać w zależności od temperatury i oświetlenia terenu. Kiedy samcowi uda się zwabić samicę, wówczas dochodzi między nimi do kopulacji. Nie da się ukryć, że ze względu na różnice w wielkości i wyglądzie, jej przebieg wygląda dość… komicznie.

Po jej zakończeniu, samiczka zaczyna kombinować, gdzie by tu złożyć jaja. W przeciwieństwie do wielu innych prostoskrzydłych nie umieszcza ich w glebie, lecz wykorzystuje do tego celu jakieś spróchniałe drewienko lub uschniętą, złamaną łodyga o gąbczastym rdzeniu. Kiedy już znajdzie odpowiednie miejsce, wykorzystuje swój odwłok, który udaje jej się naprawdę mocno wydłużyć (a trzeba przyznać, że ze skróconymi skrzydłami i tak wydaje się być już bardzo długi) i przy pomocy swego pokładełka drąży w podłożu kanalik o głębokości do 4 cm. Później wypełnia go pienistą, ochronną wydzieliną, w której na końcu składa jajeczka.