Oto kolejny, ciekawy gatunek motyla, z którym miałem przyjemność się spotkać w przejściu podziemnym, niedaleko Olsztyna. Wcześniej trafiały mi się tam chociażby miernikowce, niedźwiedziówki, a nawet zawisaki. Gatunek, który wam dzisiaj przedstawię jest częstym gościem w tego typu miejscach, podobnie jak chociażby na ścianach naszych domów, więc tym bardziej dobrze będzie go bliżej poznać.

Systematyka

Nasz bohater należy do rodziny niesobkowatych (Hepialidae), niedużej rodziny, która liczy sobie w naszym kraju zaledwie 6 gatunków. W przeciwieństwie do liczniejszych, tropikalnych gatunków, większość naszych krajowych jest przeważnie niezbyt dużych i najczęściej niepozornie ubarwionych. Wyjątkiem jest krótkowąs chmielowiec (Hepialus humuli), którego rozpiętość skrzydeł sięga nawet 7 cm, a jego skrzydła są białawe lub żółtawe w pomarańczowe smugi. Jeśli chodzi o rodzaj Triodia, to krótkowąs sylvina, znany też jako krótkowąs leśny, jest jego jedynym, krajowym przedstawicielem.

Wygląd

Krótkowąs to średniej wielkości przedstawiciel niesobkowatych. Rozpiętość skrzydeł samicy sięga 5 cm, samce są wyraźnie mniejsze. Bardzo wyraźnie, odznacza się u nich dymorfizm płciowy. Skrzydła samicy są znacznie jaśniejsze niż u samca. Z ubarwienia są szarobrązowe, bez różowego odcieniu. Na skrzydłach znajduje się duża, ciemnobrunatna plama, o białym obrzeżeniu, która kształtem przypomina nieco trójkąt. Bardziej prostokątna, ciemna plama, znajduje się tuż za nią, przy wierzchołku skrzydeł. Przy dolnym brzegu skrzydeł, mamy natomiast mniejsze, ciemne i zaokrąglone plamy, z reguły dużo mniej wyraźne, niż reszta.

Samiec jest znacznie bardziej kolorowy niż samica. Jego skrzydła są brunatne lub brunatno-pomarańczowe. Również na jego skrzydłach znajduje się trójkątna plama, nieco ciemniejsza od reszty deseniu oraz z białymi brzegami, które są jednak dużo jaskrawsze i ostrzej odznaczone, niż u samicy. U obu osobników, ubarwienie może mniej lub bardziej odchodzić od „normy.”

Wspólną cechą osobników obu płci są chociażby bardzo krótkie czułki oraz uwsteczniona ssawka, co jest akurat cechą charakterystyczną wszystkich przedstawicieli niesobkowatych.

Gdzie go można spotkać?

Ten pospolity gatunek występuje w całej Polsce. Preferuje tereny otwarte, czyli różnego rodzaju łąki i zarośla. Spotkać go można także w pobliżu człowieka, chociażby na różnych nieużytkach i terenach ruderalnych. Dorosłe motyle pojawiają się pod koniec lipca i są obserwowane do połowy września. Najliczniejsze są w sierpniu.

Tryb życia

W ciągu dnia, dorosłe motyle przesiadują głównie na pniach drzew, źdźbłach traw, a często również na ścianach budynków i drzwiach. W czasie spoczynku, składają swoje skrzydła dachówkowato, przy czym samczyki lubią też unosić swój odwłok tak, że jego końcówka wystaje spod tych skrzydeł. Loty godowe odbywają po zapadnięciu zmroku i trwają bardzo krótko. Ze względu na uwstecznione narządy gębowe, nie pobierają żadnego pokarmu. W czasie trwania lotów, samiczki fruwają stosunkowo „normalnie,” natomiast lot w wykonaniu samca jest dość nietypowy. W trakcie jego trwania, samiec buja się na lewo i prawo, zupełnie tak, jakby był zawieszona na jakiejś nitce, przymocowanej do wystającego liścia. Można określić ten lot jako wahadłowy i jest on typowy dla samców wszystkich przedstawicieli rodziny niesobkowatych. Po odszukaniu samic, samce je zapładniają. Później zaś, samice przystępują do złożenia jaj. W trakcie tej ostatniej czynności, fruwają tuż nad ziemią i rozsypują je bezwładnie po ziemi. Larwy, które się wylęgną żyją pod ziemią, na korzeniach roślin żywicielskich. Polski klucz do oznaczania niesobkowatych podaje, że są nimi ślazy, ale nowsze źródła wymieniają także inne rośliny, takie jak chmiel, mniszki, szczawie, babki, malwy i wiele innych. Gąsienice dwukrotnie zimują, zaś ich przepoczwarczenie się, ma miejsce w czerwcu i lipcu.