lato

Wszystkie wpisy otagowane „lato”

Ciemięga błękitnooka (Heptatoma pellucens)

Posted by skorpion21 on 17 kwietnia 2020
Kategorie: Makro. Tagi: , , , , , , , . Dodaj komentarz

Krwiopijców u mnie w okolicy jest pod dostatkiem. Zazwyczaj są to pospolite jusznice i ślepaki, jednak od czasu do czasu trafi się również coś rzadszego. Przykładem może być ciemięga, która za każdym razem, gdy ją widzę, zachwyca mnie swoimi pięknymi oczami. Warto jednak uważać bo te oczy mogą być zwodnicze i nim się obejrzymy, odczujemy na własnej skórze, jak bolesne potrafi być jej upodobanie do naszej krwi.

Systematyka i wygląd

Ciemięga należy oczywiście do bąkowatych (Tabanidae) i jest jedyną przedstawicielką rodzaju Heptatoma w Polsce. Rozpoznać ją można już na pierwszy rzut oka, zwłaszcza gdy spojrzymy na jej oczy. U samic są granatowe z jasnymi, czasami wręcz kolorowymi pręgami, natomiast u samców są ciemniejsze, a pręgi znajdują się tylko w ich dolnej części. Jeśli chodzi o wygląd, to muchówka próbuje udawać pszczołę i wychodzi jej to całkiem nieźle. Zarówno tułów jak i odwłok są czarne i błyszczące, jednak mamy też na nich liczne, brunatne włoski, które jeszcze bardziej upodabniają ją do pszczoły. Na koniec dodam jeszcze, że osiąga od 9,5 do 14 mm.

Gdzie ją można spotkać?

Obecna w całej Polsce, ale jest dość rzadko spotykana. Osobiście natknąłem się na nią tylko dwa razy w swoim życiu. Preferuje siedliska wilgotne, zwłaszcza okolice zbiorników wodnych. Dorosłe osobniki pojawiają się w czerwcu i można je spotykać aż do października.

Tryb życia

Po raz pierwszy spotkałem ją w 2016 r. na kwiatach ostów. Był to samiec, co oznaczało, że nie muszę się go obawiać. Podobnie jak u innych bąków, samce żywią się wyłącznie nektarem i nie są zainteresowane krwią ssaków. Inaczej jest w przypadku samic. Te na początku swojego rozwoju odwiedzają kwiaty, podobnie jak robią to samce. Po kopulacji potrzebują jednak krwi ssaków, aby mogły wykształcić jajeczka. Wobec ludzi potrafią być naprawdę bardzo agresywne. Jedna taka samica zaatakowała mnie rok po spotkaniu z samcem, ale na całe szczęście, aparat gębowy bąków nie jest zbyt odpowiedni do przedarcia się przez ubrania, dlatego nie musiałem się obawiać, że zrobi mi krzywdę. Ja zresztą też jej nic nie zrobiłem. O ile wobec ślepaków i jusznic jestem brutalny, to w przypadku rzadszych bąków, jestem wyrozumiały i daruje im życie, a sam po prostu oddalam się z miejsca, w którym mnie atakują. Jeśli chodzi o inne aspekty jej życia, to niestety mam o nich bardzo mało informacji. Podejrzewam, że podobnie jak w przypadku innych bąkowatych, jej larwy rozwijają się w środowisku wodnym, gdzie prowadzą drapieżny tryb życia.

Zmięk żółty (Rhagonycha fulva)

Posted by skorpion21 on 2 kwietnia 2020
Kategorie: Makro. Tagi: , , , , , , . Dodaj komentarz


Zmięki żółte to jedne z najliczniejszych chrząszczy, jakie można spotkać w lipcu na kwiatach. Szczególnie upodobały sobie te z rodziny baldaszkowatych i często potrafią występować na nich masowo. Dodatkowo są też dość fotogeniczne, przez co stanowią obiekt fotografii wielu miłośników przyrody.

Systematyka i wygląd

Rodzaj Rhagonycha należy do rodziny omomiłkowatych (Cantharidae) i liczy w Polsce aż 14 gatunków! To sporo, ale na całe szczęście zmięk żółty wygląda dość charakterystycznie i stosunkowo łatwo idzie go odróżnić od pokrewnych gatunków.

Zacznijmy od tego, że jest dość mały i osiąga od 7 do 12 mm. Jego ciało jest smukłe i trochę takie prostokątne, co na pewno też go wyróżnia spośród wielu innych chrząszczy. Tak samo jak u innych omomiłków, jego pokrywy są miękkie i delikatne, przez co są też bardzo podatne na uszkodzenia. Warto o tym pamiętać, gdy zechcemy wziąć któregoś do ręki. Jeśli chodzi o ubarwienie, to są w dużej mierze pomarańczowo-żółte. Tylko ich pokryw są nieco jaśniejsze, ale ich zakończenia są z kolei czarne, co jest cechą pozwalającą go odróżnić od innych omomiłków. Pokrywy skrzydłowe zmięków mają też to do siebie, że nie dochodzą do końca odwłoka, przez co trochę poza nie wystaje.

Gdzie go można spotkać?

Pospolity w całej Polsce. Pojawia się głównie na kwiecistych łąkach, leśnych polanach, a także przy drogach i w ogrodach. Pierwsze osobniki pojawiają się w czerwcu i można je obserwować do września, przy czym najliczniejsze są w lipcu. Zmięki są najpóźniej pojawiającymi się omomiłkami w naszym kraju.

Tryb życia

Jak już wspomniałem na początku, życie dorosłych zmięków kręci się głównie wokół kwiatów z rodziny baldaszkowatych. Szczególnie często można go znaleźć na dzikiej marchwi, dzięgielu leśnym, koprze oraz barszczach, zarówno na barszczu zwyczajnym, jak również na barszczu Mantegazziego i Sosnowskiego. Oprócz tego pojawia się też na innych roślinach kwitnących latem, chociażby na wrotyczu czy na ostach. Czasami można go też zauważyć na kłosach traw, z których zlizuje spadź. Jego głównym źródłem pożywienia jest jednak pyłek kwiatów i drobne owady.

Zmięk żółty z całą pewnością może słynąć ze swoich obyczajów godowych. Nie żeby chodziło zaloty w jego wykonaniu, tylko raczej o to, co się dzieje już po nich. Gdy już bowiem samiec wdrapie się na samice i złączy się z nią odwłokiem, to może z nią kopulować przez wiele godzin! Ma przy tym sporo szczęścia, ponieważ u innych omomiłków zdarza się, że samica w międzyczasie pożera samca, jednak u zmięków nie stwierdzono takiego zachowania. Tuż po kopulacji samica składa jaja w glebie i jak zostało policzone może ich być maksymalnie 349.

Larwy zmięków prowadzą zupełnie inne życie niż dorosłe bo zamiast na kwiatach, wolą się trzymać blisko ziemi, gdzie polują na ślimaki i dżdżownice. Larwy są zresztą najbardziej aktywne poza okresem kwitnienia, czyli jesienią oraz wiosną, a czasami zdarza im się obudzić nawet zimą, gdy tylko pojawi się odwilż. Na koniec dodam jeszcze, że larwy mogą żyć 321 dni, natomiast dorosłe tylko niecałe 3 tygodnie.

Słońcówki (Villa spp.) – puchate pogromczynie sówek

Posted by skorpion21 on 11 listopada 2016
Kategorie: Makro. Tagi: , , , , . Dodaj komentarz

Słońcówka w pełnej krasieKojarzycie bujanki? Też pytanie, wielu z was na pewno spotkało się z tymi owłosionymi muchówkami, które wiosną zawisają przed kielichami kwiatów niczym kolibry, by spijać nektar za pomocą długich ssawek. Zresztą u mnie na blogu jest nawet całkiem obszerny artykuł na ich temat. Rodzina bujankowatych (Bombyliidae) nie ogranicza się jednak tylko do nich. Wśród nich znajdziemy gatunki, które wyraźnie różnią się wyglądem od tych najbardziej znanych, co nie zmienia faktu, że również one potrafią być naprawdę bardzo ciekawe. Niestety przy okazji są również bardzo kłopotliwe w identyfikacji, choć gdy już przebrniemy przez tę nieprzyjemną kwestię, wówczas nie pozostanie nam nic innego, jak cieszyć nasz oczy ich przyjemnym, puchatym wyglądem.

Systematyka

W naszym kraju mamy 9 gatunków z rodzaju Villa. Największa i najbardziej znana jest słońcówka sówkówka (Villa hottentotta) i najprawdopodobniej to właśnie ten gatunek znajduje się na moich zdjęciach. Z naciskiem na słowo „najprawdopodobniej.” Dlaczego? Widzicie, rodzaj Villa jest naprawdę arcytrudny i poza kilkoma wyjątkami, właściwie nie da się prawidłowo zidentyfikować poszczególnych gatunków. Nawet najwięksi badacze specjalizujący się w bujankowatych mają z nim ogromny problem, a wszystko dlatego, że wymaga on dokładnego zrewidowania. Nie jest to łatwe, tym bardziej, że wiedza zawarta chociażby w stworzonych kiedyś kluczach do ich oznaczania (dotyczy to również polskiego klucza Przemysława Trojana z 1967 r.) jest przestarzała i wymaga uaktualnienia.

Niestety, póki co, nie znalazł się jeszcze żaden śmiałek, który zrobił by z tym rodzajem porządek i raczej nie prędko to nastąpi. W tym wypadku warto więc sobie wziąć do serca słowa Davida Gibbsa, brytyjskiego specjalisty w dziedzinie Bombyliidae (jego wypowiedzi można znaleźć na anglojęzycznym forum diptera.info), uznającego, że prawidłowe oznaczenie poszczególnych gatunków ze zdjęć jest zazwyczaj mało wiarygodne i nawet spreparowane okazy są niezwykle trudne w identyfikacji. Dlatego właśnie, choć mógłbym zaryzykować i oznaczyć swoje osobniki ze wskazaniem na V. hottentotta (wiecie, machnąć w środku nazwy skrót „cf.”), to ze względu na te wszystkie komplikacje, odważę się jedynie na oznaczenie do rodzaju.Bardziej pasiasty osobnik.

Wygląd

Jak wyżej wspomniałem największa jest V. hottentotta, która może osiągać od 1,1 do nawet 1,9 cm. Trzeba więc przyznać, że to naprawdę spora muchówka. Pozostałe gatunki są wyraźnie mniejsze i mierzą w granicach 8,5 – 15 mm.

Pod względem wyglądu, słońcówki są dość mocno spłaszczone, zaś odwłok jest nieco prostokątny. Po całości są pokryte gęstymi włoskami, których barwa i umiejscowienie często stanowią ważną cechę przy ich identyfikacji. Włoski te mają jednak tendencję do wycierania się, przez co deseń, zwłaszcza starszych osobników, może odbiegać wyglądem, od standardowego. Z ubarwienia, słońcówki są zazwyczaj brunatno-żółte, z czarnymi pasami na odwłoku; chodzi im rzecz jasna o to, by swym wyglądem upodabniać się do pszczół i innych błonkówek.

Gdzie je można spotkać?

V. hottentotta jest pospolita w całym kraju, choć nie jest jakoś szczególnie często spotykana. Co do pozostałych gatunków, to dane które posiadam są mocno przestarzałe, więc trudno mi powiedzieć, jak to jest z ich występowaniem. Jeśli chodzi o miejsca w których można je znaleźć, to preferują mocno nasłonecznione obrzeża lasów, leśne drogi, oraz zręby. Teoretycznie okres występowania tych muchówek trwa trzy miesiące; zaczyna się w czerwcu, a kończy w sierpniu, ale mam też relacje osób obserwujących je nawet w październiku.Osobnik spijający nektar.

Tryb życia

Dorosłe słońcówki, zgodnie ze swoją nazwą, dosłownie kochają słońce. Z tego też względu uaktywniają się dopiero w czasie pogodnych, gorących dni. Wtedy też przesiadują w odsłoniętych miejscach, chociażby na piaszczystych drogach, na których zażywają kąpieli słonecznych. Choć mogą się wówczas rzucić w oczy, to są dość płochliwe i nie jest je łatwo podejść. Zaniepokojone od razu zrywają się do lotu i odlatują, zwykle na krótki dystans. Od czasu do czasu muszą się jednak odżywiać. W tym celu odwiedzają kwiaty, by pożywić się ich nektarem. W przeciwieństwie do bardziej nam znanych bujanek, mają jednak krótki aparat gębowy, dlatego odwiedzają głównie te kwiaty, do których mają ułatwiony dostęp (osobiście najczęściej spotykam je na baldaszkowatych). Co jednak ciekawe, podobnie jak bujanki z długimi ssawkami, również słońcówki potrafią zwisnąć w powietrzu, choć czynią to głównie samice, które unosząc się nad ziemią, zrzucają swoje jaja w różne otwory i szczeliny.

Zupełnie inny tryb życia prowadzą larwy tych muchówek, które są parazytoidami gąsienic motyli nocnych. V. hottentotta obiera za cel sówkowate (Noctuidae), chociażby piętnówki (Mamestra spp.), rolnice (Agrotis spp.), czy strzygonię choinówkę (Panolis flammera). Podobnie jak u innych bujankowatych, larwy słońcówek przechodzą w ciągu życia liczne przemiany swego wglądu, zaś zabicie gospodarza następuje dopiero po jego przepoczwarczeniu.

i jeszcze taka na sam koniec.

Polowiec szachownica (Melanargia galathea)

Posted by skorpion21 on 18 października 2016
Kategorie: Makro. Tagi: , , , , , , , . 1 Komentarz

Przyznam wam, że przez pewien czas byłem pewien, że już miałem okazję przedstawić wam tego motyla, dlatego choć w moich stronach nie jest jakoś specjalnie rzadki, to póki co jeszcze nie miałem okazji poruszyć jego tematu. W końcu jednak przeglądając dodane przez siebie motyle, zorientowałem się, że go brakuje, więc czym prędzej śpieszę, by wam go pokazać.

Systematyka

Polowiec szachownica, znany też jako szachownica galatea, jest przedstawicielem rusałkowatych (Nymphalidae), zaliczanym do podrodziny oczennic (Satyrinae). Trzeba jednak przyznać, że w przeciwieństwie do większości swoich kuzynów, typowe dla nich oczka są u niego bardzo skromne i obecne tylko na spodniej stronie skrzydeł. Dodam jeszcze, że jest jedynym przedstawicielem swego rodzaju w naszym kraju. To, w połączeniu z charakterystycznym wyglądem sprawia, że szachownica jest bardzo łatwa do rozpoznania.

Wygląd

Ze złożonymi skrzydłami.Rozpiętość skrzydeł polowca sięga 5 cm, czyli można powiedzieć, że to taki średniak świata motyli. Pod względem ubarwienia jest czarno-biały (chociaż ta czerń często popada w brąz), zwłaszcza na wierzchniej stronie skrzydeł, która przypomina wyglądem szachownice i właśnie dzięki temu polowiec zawdzięcza swoją nazwę. Na spodzie natomiast przeważa biel, a do tego, możemy na nim znaleźć po jednym oczku na przednich skrzydłach oraz po 5-6 na tylnych.

Jeśli chodzi o dymorfizm płciowy, to jest on dość słabo zaznaczony, ale też można go dostrzec. Generalnie samce są jaśniejsze, a ich biel jest znacznie czystsza niż u bardziej kremowych samic. Na spodzie natomiast, ciemny rysunek jest u samców szarawo-czarny, natomiast u samic jest on w bardziej ciepłych, brunatnych barwach. Rzadko, bo rzadko, ale czasami zdarzają się odmiany mające bardziej jednolite, białe, lub czarne ubarwienie.

Gdzie go można spotkać?

Liczny i powszechnie spotykany w całym kraju. W niektórych książkach przyrodniczych można się spotkać z twierdzeniem, że gatunek ten nie występuje w północno-wschodniej części Polski, ale jest ono przestarzałe, ponieważ od wielu lat, również w tej części kraju, jest on bardzo pospolity, co zresztą mogę potwierdzić dzięki własnym obserwacjom. Spotkać go można głównie na nasłonecznionych terenach trawiastych, a więc wszelkiego rodzaju łąkach czy polanach leśnych. Polowce fruwają od połowy czerwca do połowy sierpnia.

Tryb życia

Choć szachownica jest czarno-biała, to jednak pięknie kontrastuje na tle zielonych traw, wśród których najchętniej lata. Z tego co obserwuje, raczej unika fruwania na dalsze dystanse, choć czasem i to się jej zdarza. Zastanawia jednak, dlaczego zdecydowała się na takie barwy, skoro mogła mieć bardziej szarobure, mniej rzucające się w oczy, jak ma to miejsce u wielu innych oczennic. Cóż, odpowiedź znalazłem na stronie learnaboutbutterflies.com, gdzie mamy wyraźną i najwyraźniej trafną sugestię, że takie barwy są po prostu ostrzeżeniem dla drapieżników, zaś sam polowiec jest zwyczajnie niejadalny, a jeśliby się zgodzić z informacjami na tej stronie, to nawet trujący.

Dorosłe motyle chętnie odwiedzają najróżniejsze kwiaty, by móc z nich spijać nektar. Z tego co widzę, szczególnie chętnie odwiedzają te fioletowe, głównie świerzbnice i driakwie, ale z braku laku, mogą się skusić na białe krwawniki czy baldaszkowate. Jak na motyle, są stosunkowo powolne, ale potrafią być płochliwe i czasami trzeba się za nimi trochę naganiać.

Jeśli chodzi o gody, to samce polowców latają aktywnie tuż nad ziemią, w miejscach rozwijania się gąsienic i poszukują młodych samic, ponieważ jak się okazuje, te starsze, odwiedzające kwiaty, nie są dla nich interesujące. Po znalezieniu samiczki, samiec bez żadnych ceregieli łączy się w parę z samicą, po czym przysiadają sobie spokojnie na jakiejś trawie, czy wśród kwiatów i pozostają złączone przez co najmniej pół godziny. Zaniepokojone mogą odfrunąć na krótki dystans, zazwyczaj tam, gdzie zechce samica, ponieważ to właśnie ona decyduje wówczas o kierunku lotu, natomiast w czasie kopulacji, samicy często się zdarza opuścić swoje skrzydła, podczas gdy samiec zawsze trzyma je w zamknięciu.

W przeciwieństwie do dorosłych, gąsienice polowców mają niepozorne, brunatne barwy i zdecydowanie umykają naszej uwadze, przy czym młode pojawiają się w ciągu dnia, natomiast te starsze uaktywniają się tylko nocami. Żerują na różnych gatunkach traw, wiechlinach czy stokłosach. Ciekawostką jest fakt, że wraz z pokarmem, pobierają również związki chemiczne zwane flawonoidami, które odpowiadają za białą barwę dorosłych motyli. Pierwsze, młodziutkie gąsienice opuszczają swoje osłonki jajowe (które zaraz potem zjadają) gdzieś tak w okolicach września. Przez krótki czas żerują na trawach, po czym zimują u podstaw kęp traw. Później gąsienice pojawiają się wiosną i kontynuują żerowanie, aż do końca wiosny, gdy się przepoczwarczają.

Galeria: