kątnik domowy większy

Wszystkie wpisy otagowane „kątnik domowy większy”

Kątnik domowy większy (Eratigena atrica) – dawniej Tegenaria

Posted by skorpion21 on 11 września 2013

Kategorie: Pająki i ich kuzyni.. Tagi: dom, duży pająk, Eratigena atrica, kątnik domowy większy, lejkowcowate, pajęczak, Tegenaria. 212 Komentarzy

Kiedyś napisałem artykuł o kątniku domowym mniejszym (Tegenaria domestica) i okazuje się, że do dzisiaj jest wyjątkowo popularny, a jego główny bohater wywołuje naprawdę spore emocje, oraz… wielki strach. Tak, chodzi o małego, mającego nieco ponad 1 cm (nie licząc odnóży) pajączka, którego można spotkać w naszych domach. U mnie zresztą też go całkiem sporo. W każdym razie, zaroiło się pod nim od komentarzy, a nawet dyskusji rodem z forów internetowych. W jednych ludzie piszą o tym jak bardzo boją się kątników (prosząc mnie często o rady pozbycia się ich, chociaż tak naprawdę nie zajmuje się walką z pająkami, a można nawet powiedzieć, że wręcz przeciwnie). Inni wolą się dzielić swymi bolesnymi doświadczeniami z nimi (przy czym ta kwestia, dotyczy bohatera obecnego artykułu). Są też tacy, którzy opisują sposoby na przełamanie strachu i walkę z fobią (niekiedy bardzo oryginalne, ale bądź, co bądź skuteczne). Oczywiście zdarzają się też pozytywne słowa o tych pająkach, ale niestety są w mniejszości. Czytając je wszystkie uznałem, że nie można tego tak zostawić. Tym bardziej, że kątnik domowy mniejszy to pikuś, w porównaniu z pająkiem, którego przedstawię wam w tym artykule.

Rodzaj Eratigena

Ach ci naukowcy, zawsze robią zamieszanie, a później człowiek musi korygować. Tak jest i tym razem. Do 2013 roku, kątnik domowy większy należał do rodzaju Tegenaria. Rzecz uległa jednak zmianie i od tamtej pory, zarówno on, jak i kilku jego kuzynów dostało zupełnie nową nazwę rodzajową, czyli Eratigena. Trochę późno zareagowałem na tę zmianę, ale przyznam, że ciągle mi to wylatywało z głowy, aż do teraz. W związku z tymi zmianami, w naszym kraju mamy obecnie 2 przedstawicieli rodzaju Eratigena. Oprócz atrica, jest to również Eratigena agrestis. Pozostałe gatunki, w tym kątnik domowy mniejszy nadal należą do rodzaju Tegenaria.

To jednak nie koniec rewelacji. Kątnik olbrzymi, czyli Tegenaria duellica, znany wcześniej jako Tegenaria gigantea, w pewnym sensie przestał istnieć jako taki. Ten ogromny kątnik, znany głównie z USA i Europy Zachodniej, został bowiem włączony do gatunku Eratigena atrica, zaś jego obie nazwy stały się synonimami kątnika domowego większego.

Nie zmieniło się natomiast jedno. Wszystkie kątniki, zarówno z rodzaju Eratigena, jak i Tegenaria należą wspólnie do rodziny lejkowcowatych (Agelenidae).

Wygląd

Nie da się ukryć, kątniki domowe większe, to naprawdę wielkie pająki. Dorosłe osiągają blisko 1,8 cm (a ponoć bywają większe), zaś rozpiętość ich nóg może sięgać nawet 8 cm. Największe są bez wątpienia samice, zaś ich ciała mają mocą, masywną budowę. Samce natomiast, dysponują zgrubiałymi końcówkami nogogłaszczek (tzw. bulbusami) i to już od najmłodszych lat. Od samiczek różnią się także znacznie cieńszymi i dłuższymi nogami. A skoro już przy nogach jesteśmy, to warto wiedzieć, że pozwalają kątnikom na bardzo szybki, wręcz sprinterski bieg. Jak podaje anglojęzyczna Wikipedia, potrafią biegać z prędkością nawet 50 cm/s. Sam widziałem kiedyś samca w czasie takiego biegu i muszę przyznać, skubaniec był naprawdę bardzo szybki.

Jeśli chodzi o ubarwienie, to kątniki są przeważnie brązowo-szare, zaś na odwłoku można zauważyć dość charakterystyczny, żółtawy wzór. Całe ich ciało pokryte jest licznymi, gęstymi włoskami.

A czy w ogóle zastanawialiście się kiedyś, dlaczego pająki (nie tylko kątniki) pokryte są licznymi włoskami? Pająki posiadają 6 lub jeszcze częściej 8 oczu (kątniki zaliczają się do tej drugiej grupy). Mimo to, często nie najlepiej widzą, dlatego zmuszone są polegać na innych zmysłach (zasadniczo takie kątniki potrafią jedynie rozróżnić światło od ciemności). I tutaj właśnie przydają się włoski. Dzięki nim, pająki są wstanie wykrywać drgania sieci oraz powietrza, co ułatwia im polowanie oraz ucieczkę.

Na koniec dodam jeszcze, że na podstawie wyglądu zewnętrznego, nie zawsze jest możliwe prawidłowe oznaczenie kątnika (chociażby przy zdjęciach kiepskiej jakości), dlatego w niektórych przypadkach wymagane są dokładniejsze badania.

Gdzie go można spotkać?

Kątniki to pająki synantropijne, a do tego kosmopolityczne. To oznacza, że występują prawie na całym świecie (nie ma ich w zasadzie tylko na Antarktydzie), wszędzie tam, gdzie obecni są ludzie. Młode kątniki oraz samice, można najczęściej znaleźć w ich własnych pajęczynach, które tworzą w ciemnych zakamarkach naszych korytarzy, piwnic, garażów, strychów, łazienek, a nawet pokoi. Zdarza się również, że kątniki tworzą swoje sieci poza domem, głównie w przydomowych ogródkach. Dorosłe samce są dużo bardziej ruchliwe, dlatego często grasują po naszych domach i wówczas zdarza się, że drogi domowników oraz kątników się krzyżują.

Pajęczyna i pokarm

Kątniki, to długowieczne pająki, które potrafią dożyć od 4 do nawet 7 lat! Całkiem sporo, trzeba przyznać. Oczywiście tak sędziwe pająki muszą mieć w życiu sporo szczęścia i nie polec wcześniej nagłą śmiercią. Życie w domach sprawia, że kątniki mają dość niewielu wrogów naturalnych. Czasami polują na nie inne pająki, np. nasoszniki trzęsie (tak, te małe pajączki z długimi, cienkimi nóżkami). Znacznie częściej jednak, zdarza im się wyzionąć ducha w wyniku działań ludzi. By jak najrzadziej wchodzić im w drogę, kątniki prowadzą głównie nocny tryb życia i wtedy też są najbardziej aktywne. Wtedy właśnie samiczki przystępują do wszelkich prac naprawczych swoich pajęczyn. Czynią to jednak sporadycznie. Dlaczego? O tym opowiem za chwilę.

Kątniki tworzą płachtowate sieci, zaczynające się lejkowatym oprzędem (w końcu należą do lejkowcowatych, a to do czegoś zobowiązuje), w których ukrywa się właściciel całej konstrukcji. Tego typu sieci powstają w różnych kątach, między meblami, a poza domem także wśród roślin i różnych znajdujących się tam przedmiotów. Pod względem wielkości, taka pajęczyna potrafi być bardzo pokaźna i jeśli wierzyć anglojęzycznej Wikipedii, może osiągnąć nawet pół metra (a nie zdziwiłbym się, gdyby jakaś długowieczna samiczka, była by wstanie rozbudować ją jeszcze bardziej). Sama pajęczyna nie jest lepka, jak ma to miejsce u innych pająków, a jej powierzchnia, często jest pokryta kurzem, co akurat dla samego pająka nie jest wielkim problemem. Mało tego, brud bywa bardzo użyteczny, ponieważ świetnie maskuje sieć przed wzrokiem potencjalnych ofiar. Kiedy jakaś ofiara znajdzie się na pajęczej płachcie, wówczas potyka się o gęsto rozsnute nici, co z kolei sygnalizuje pająkowi jej obecność. Brak lepkości sieci, umożliwia ofierze szybką ucieczkę, dlatego kątnik musi działać bez chwili zwłoki. Błyskawicznie wbiega na swoją pajęczynę, po czym zbliża się do ofiary, kąsa ją i szybko wraca do lejka, aby się nią pożywić.

Łupem kątników padają wszelkie stawonogi, które tylko znajdą się w naszym domu. Mogą to być muchówki (muchy, komary), ale również owady biegające po ziemi, a więc mrówki, karaluchy, rybiki cukrowe czy inne pająki.

Mieszkanie w naszych domach, niesie tym pająkom wiele zalet, takich jak bezpieczeństwo (pomijając sytuacje, w których kątniki spotykają się z ludźmi), czy w miarę stała, ciepła temperatura. Jeśli jednak chodzi o pokarm, to z nim bywa różnie, zwłaszcza zimą. Kątniki, podobnie jak wiele innych domowych pająków, są jednak bardzo wytrzymałe na głód, dlatego dłuższe braki pokarmu, nie są dla nich większym problemem. Niedobory pokarmu, wymuszają jednak na kątnikach bardzo radykalne rozwiązania. Z tego też względu, są np. bardzo oszczędne w używaniu swojej pajęczyny i właśnie dlatego wszelkich napraw swoich sieci łownych dokonują bardzo rzadko, w zasadzie tylko wtedy, kiedy są naprawdę w opłakanym stanie. Od czasu do czasu bywa tak, że samiczki decydują się na przeprowadzkę. Wówczas można je przyłapać na wędrówce po domu czy ogródku. Niekiedy robią sobie pauzę i wtedy można je zauważyć, jak siedzą sobie na jakiejś ścianie.

Gody

Znacznie częściej jednak, po naszym domu wałęsają się samce. Bardzo im zależy na odnalezieniu potencjalnych partnerek, dlatego bez wahania odwiedzają wszelkie możliwe zakamarki naszych domów. Nierzadko, bywa to dla nich zgubne. Bywa bowiem tak, że któryś z nich przypadkiem wpadnie do zlewu czy wanny. Śliskie ścianki uniemożliwiają mu wydostanie się, dlatego pozostaje tam, aż w końcu znajdzie go któryś z domowników. Jeśli jednak mu się poszczęści i nie wpadnie w żadną pułapkę, kontynuuje swoje poszukiwania, aż znajdzie partnerkę.

Kiedy mu się uda, podejmuje ostrożne kroki, przy wejściu na jej pajęczynę. Próby zbliżenia się do samiczki są długotrwałe i mogą trwać nawet wiele godzin. Nie ma też żadnej gwarancji, że samczykowi uda się zapłodnić samiczkę, ponieważ ta, może w ogóle nie być zainteresowana godami i najzwyczajniej w świecie go przegonić. Musze jednak zaznaczyć, że samiczki kątników i tak są bardzo przyjaźnie nastawione do samców, ponieważ nie zdarzają się u nich akty kanibalizmu, jak ma to miejsce u wielu innych pająków (pewnie dlatego, że choć samczyki są nieco mniejsze od samiczek, to nie aż tak bardzo, by były łatwym łupem). W każdym razie, kiedy samczykowi się poszczęści, wprowadza do ciała samicy nasienie, przy pomocy zgrubiałych końcówek nogogłaszczek (czyli bulbusów, o których wspomniałem przy opisie wyglądu). Po zapłodnieniu, samczyk odchodzi, by szukać kolejnych samiczek, zaś tę zapłodnioną, czeka ważne zadanie.

Musi bowiem zbudować kokon, z którego wylęgną się młode pajączki (może ich być około 60). Początkowo żyją wspólnie pod opieką swojej matki, ale nie współpracują ze sobą przy polowaniach. Często też, dochodzi między maluchami do kanibalizmu, zwłaszcza gdy brakuje pokarmu. Kiedy młode pajączki uznają, że nadszedł ich czas, rozchodzą się, by prowadzić samodzielne życie.

Ukąszenia kątników

Kwestia ciekawa i poruszana już przeze mnie przy okazji kątnika domowego mniejszego, ale na pewno warto ją powtórzyć.

Kątnik domowy większy, to duży pająk, mający na tyle silne szczękoczułki, że jest wstanie przebić się przez ludzką skórę i ukąsić. Jakie są skutki takiego ukąszenia? Odnośnie tego, spotykam się z różnymi opiniami, ale jedno jest pewne: nie jest ono przyjemne. Książki podają, że może ono skutkować silnym bólem oraz miejscowym obrzękiem, a osoby bardziej wrażliwe na ich jad (uczulone), mogą je odczuć dużo bardziej dotkliwie.

Dobra, to był zarzut wobec kątników, a teraz coś na ich obronę. Przede wszystkim, kątniki same z siebie, najczęściej nie są agresywne, zaś ewentualne ukąszenia są sporadyczne i dochodzi do nich głównie przez przypadek, np. kiedy śpimy i niechcący przygnieciemy, wędrującego po pościeli pająka (na szczęście kątniki rzadko pojawiają się na naszym łóżku). Naturalne jest, że w takiej sytuacji pająk będzie się bronił i nie powinniśmy mieć do niego pretensji.

Bardzo często jest też tak, że kątniki bywają obwiniane za ukąszenia, które zostały spowodowane przez krwiopijne owady, np. meszki czy muchówki z rodziny bąkowatych. Jak odróżnić ukąszenie pająka od ukąszenia owada? Dobre pytanie. W książkach często spotykam się z informacją, że pająk zostawia ślad w postaci dwóch punkcików, a owady tylko jednego. Przez długi czas myślałem, że coś w tym jest na rzeczy, chociaż osobiście nigdy nie zostałem ukąszony przez żadnego pająka (mimo wieloletniego obcowania z nimi).

Nie tak dawno znalazłem na ten temat ciekawe informacje. Okazuje się, że owszem, w przypadku dużych pająków, np. ptaszników, można odróżnić ich ukąszenie od dziabnięcia przez owady, ponieważ widać dwie czerwone plamki. W przypadku mniejszych gatunków (czyli również kątników), obie takie plamki zlewają się ze sobą na tyle, że praktycznie nie ma szans, by na oko dostrzec różnice między ukąszeniem pająka, a użądleniem czy ukłuciem przez owada.

Warto też dodać, że kątniki nie są żądne naszej krwi, a różne drobne owady tak. Z tego też względu, pająki często pełnią rolę przysłowiowych kozłów ofiarnych, ponieważ są duże i rzucają się w oczy, w przeciwieństwie do ukrywających się po kątach drobnych pasożytów. Jak na ironię, to właśnie kątniki są tymi stworzeniami, które zwalczają kąsające nas owady (a także karaluchy, muchy i wiele innych), przez co są naprawdę bardzo pożyteczne.

Na koniec taka mała refleksja. Zacząłem od komentarzy pod artykułem o kątniku domowym mniejszym, to i na nich skończę. Chodzi mi o komentarze osób, które boją się tych pająków. Wiem, że obcowanie z nimi jest bardzo trudne, tym bardziej, że kątniki jako synantropy są praktycznie wszędzie tam, gdzie ludzie. Choćby z tego względu, warto walczyć z lękiem i próbować go przełamać, nawet jeśli wydaje się to jeszcze bardziej przerażające niż same kątniki. Zawsze uważałem i uważam nadal, że lepiej jest z nimi żyć w zgodzie (co nie musi wcale oznaczać, że od razu trzeba je kochać, jak wiele osób mylnie uważa), niż w strachu i podejmować walkę, której i tak nie wygramy (nawet jak pozbędziemy się jednych kątników, to prędzej czy później pojawią się następne). Piszę to z własnego doświadczenia, w końcu też miałem lęki, które musiałem przezwyciężyć (np. w miarę skuteczna walka z lękiem wysokości).

Kątnik domowy mniejszy (Tegenaria domestica) – nie taki diabeł straszny, jak go wszyscy malują

Posted by skorpion21 on 4 września 2011

Kategorie: Pająki i ich kuzyni.. Tagi: Kątnik domowy mniejszy, kątnik domowy większy, kątniki, pająk, pajęczak. 104 Komentarze

Ok, teraz wszyscy zastanawiają się, co mi strzeliło do głowy z tym diabłem w tytule? Jakby nie było, nasz kątnik ma coś z tym diabłem wspólnego. Za każdym razem, kiedy osoba czująca do pająków strach, wstręt, odrazę, niechęć, obrzydzenie, panikę itp. zobaczy na swojej drodze kątnika, to reaguje jak przysłowiowy diabeł na widok święconej wody! Jakby tego było mało, to malutkie stworzonko w opowiadaniach takich osób, często rośnie do rangi potwora, monstrum, bestii, paskudztwa i tym podobnego straszydła! Innymi słowy, pajączek staje się bohaterem legendy i to nawet miejskiej. A wszystko dlatego, że pod wpływem strachu, ludzie często wyolbrzymiają różne rzeczy, przez co rodzą się wręcz niestworzone historie. Jak jest z tym pająkiem naprawdę? Jeśli macie w sobie wystarczająco dużo odwagi, możecie się o tym przekonać, czytając dalszą część tego artykułu.

Systematyka i wygląd

Zacznijmy może od tego, że w naszym kraju żyje kilka gatunków kątników. Nie wszystkie jednak zaliczają się do rodzaju Tegenaria. W 2013 roku doszło do poważnych zmian w systematyce tych pająków i część z nich przeniesiono do odrębnego rodzaju Eratigena. Dotyczy to m.in. kątnika domowego większego (Eratigena atrica), z którym kątnik domowy mniejszy bywa często mylony. Zgodnie z nazwą, E. atrica jest jednak znacznie większy i dorasta nawet do 1,8 cm (nie licząc nóg rzecz jasna).

Nasz bohater, jest znacznie mniejszy i dorasta od 1 do 1,2 cm, więc trzeba przyznać, nie jest aż tak potworny, jak jego prawie dwucentymetrowy kuzyn. Inną cechą, która różni go od kątnika większego, jest niemal zupełnie gładki karapaks. Brak na nim ciemnego rysunku, poza dwiema, przeciwległymi do siebie, ciemnymi pasami, układającymi się w coś, co z lekka przypomina niekompletną literę „X.” Ciało kątnika oraz jego nogi pokryte są licznymi włoskami (osoby bojące się pająków, często podkreślają, jakie to strasznie włochate są kątniki – jak widać całkiem słusznie).

Po co takiemu kątnikowi tyle włosków? U pająków, włoski stanowią niezwykle ważny narząd zmysłu, wrażliwy na drgania i ruch powietrza. Dzięki nim, pająk jest wstanie zorientować się w otoczeniu. Normalnie w takich przypadkach powinien działać wzrok, ale mimo posiadania aż 8 oczu, kątniki są praktycznie niewidome, zdolne co najwyżej do rozróżniania natężenia światła (orientują się, kiedy jest włączona lampka, albo gdy padnie na nie cień). Z tego też względu, to właśnie dzięki włoskom, mają najlepszy kontakt z otaczającym je światem.

Zostało nam jeszcze ubarwienie, a to jest z reguły mieszaniną szarości, brązu oraz czerni. Nie da się więc ukryć, że kątniki nie są najładniejszymi pająkami i mają w sobie coś takiego, co zniechęca do nich człowieka, lub wręcz przeraża. Może więc poznanie ich życia sprawi, że dadzą się bardziej polubić.

Pajęczyna i pokarm

Kątniki należą do ciekawej rodziny pająków zwanej lejkowcowatymi (Agelenidae). Nazwa, którą noszą do czegoś zobowiązuje. Ich sieci łowne to nic innego jak płaska pajęczyna, przypominająca swego rodzaju „płachtę” zakończoną charakterystycznym zwężeniem, czyli lejkiem. To właśnie w jego przedniej części, kątnik czyha na swoje ofiary. Sam wygląd pajęczyny na pewno stanowi ciekawą odmianę od tego, co prezentuje znany wszystkim krzyżak, jednak estetyką absolutnie nie zachwyca. Bierze się to głównie stąd, że na pajęczynie często osadza się kurz oraz wszelkie paprochy i inny bród. Pająki nie są specjalnymi czyściochami i zdecydowanie im to nie przeszkadza, a w pewnych sytuacjach nawet pomaga! Dlaczego? Ponieważ bród idealnie maskuje pajęczynę na tle zakurzonych zakamarków pomieszczenia, w którym aktualnie się znajduje. Oczywiście osadzające się na sieci paprochy powinny zmniejszać przyczepność do jej powierzchni, ponieważ kropelki kleistej substancji, którą pokryte są pajęcze nici, zamiast do ofiary, kleiłyby się właśnie do brudu. Wiele innych pająków, byłoby zmuszonych do remontu, a nawet budowy zupełnie nowej pajęczyny.

U kątników jest jednak zupełnie inaczej. To nie kleistość pajęczyny decyduje o jej skuteczności, a gęstość jej wykonania. Płachta pod stopami potencjalnych ofiar składa się z kilku warstw, na przemian po rozsnuwanych na sobie, przez co działają niczym „kratownica.” Idący po niej owad, co chwila potyka się o te warstwy, aż w końcu upada. Tak po prawdzie, to za dużo się nie nachodzi, ponieważ atak pająka następuje błyskawicznie. Kątnik wyskakuje ze swojej „rurki,” podbiega do szamoczącej się ofiary, wbija w nią pazurki jadowe i szybciutko wraca z nią do lejka. Co ciekawe udało mi się zaobserwować, jak porzucone przez kątniki pajęczyny, często są zajmowane przez inne osobniki, o ile oczywiście da się je jeszcze wykorzystać (a często jest to możliwe, nawet jeśli trzeba coś w nich załatać).

Kątniki rozstawiają się ze swoimi pajęczynami w różnych, często trudno dostępnych zakamarkach. Szczególnie chętnie upodobały sobie kąty (o czym zresztą, mówi ich nazwa rodzajowa), ponieważ to właśnie w nich najłatwiej zrobić zwężającą się ku tyłowi pajęczynę. Takie sieci możemy znaleźć w różnych częściach naszego domu lub też mieszkania. Najczęściej są to piwnice, strychy, mocno zaniedbane łazienki oraz korytarze. Rzadziej wybierają inne pomieszczenia, no chyba, że mają w nich odpowiednie warunki, np. jakąś wnękę za szafą albo łóżkiem.

Kiedy pająk rozstawi się już ze swoją pajęczyną, wreszcie może przejść do polowania. Jego łupem padają różne owady, szczególnie takie, które lubią się kręcić po naszym domu. Są to więc muchy, komary, mrówki, rybiki cukrowe, jakieś małe pluskwiaki i wszelkie inne wielonogi, jakie tylko wślizgną się do naszego domu (tak więc nie odżywią się kurzem, jak to co niektórzy uważają). Generalnie więc kątniki bardzo dbają o to, aby za dużo tego wszystkiego nie szwendało się po naszym domu (za co niestety nie są zbytnio doceniane).

Gody

Same kątniki również lubią się szwendać po naszych domach. Z tego też względu, niejednokrotnie możemy się natknąć na spłoszone nagłym zapaleniem się światła osobniki, które czym prędzej starają się przed nami ukryć. Innymi razy zdarza się nam przyłapać takiego delikwenta przy próbie wydostania się ze zlewu albo wanny. W rezultacie takie nocne eskapady często kończą się dla nich fatalnie. Skoro tak, to właściwie po co one w ogóle ryzykują? Jakim cudem udaje im się znaleźć w naszym zlewie? Cóż, jak nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o… odnalezienie swojej drugiej połówki! Tak. Poszukujące partnerek samce, są gotowe przeczesać cały nasz dom, aby tylko jakąś znaleźć i móc przekazać jej swoje geny. Z tego też względu czasami zdarza się jakiemuś samcowi wpaść do naszego zlewu lub gwałtownie wbiec na ścianę i tym samym nieźle nas przestraszyć. Czegóż się jednak nie robi dla przyszłej wybranki?

Dobra, wiemy już czego pająki szukają w naszych domach. Teraz zobaczmy co się dzieje, kiedy uda im się dotrzeć do celu. Tuż po odnalezieniu samiczki, samczyk pozostaje z nią przez kilka tygodni, zapładniając ją przez ten czas i to wielokrotnie. Niekiedy można przyłapać takiego samczyka na spodniej stronie pajęczyny (a jak pokazuje górne zdjęcie, czasami bywa na odwrót i to samiczka wchodzi na teren samca). Przez ten czas, kiedy samica przykładowo jest zajęta posiłkiem, a do pajęczyny wpadnie kolejny owad, samiec przegryza nicie od spodu, łapie szybko ofiarę i sam ją konsumuje. Taki to z niego cwaniak! Wszystko co dobre kiedyś się jednak kończy.

Samiec po tych kilku tygodniach ginie, po czym zostaje zjedzony przez samicę. Później samiczka zabiera się do zabawy polegającej na budowie kokonu. W nim umieszcza jajeczka, po czym czeka kilka tygodni, aż wylęgną się z nich młode pajączki. Te nie odbiegają zbytnio wyglądem od dorosłych kątników, ale… mają znacznie jaśniejsze ubarwienie (żółtawo-szarawe, z wyraźnie widocznym już wzorkiem) i co ciekawe, u młodych samczyków już widać bulbusy na nogogłaszczkach! Kiedy pojawią się młode pajączki, samiczki przystępują do opieki nad nimi. Przynajmniej do chwili, gdy nastąpi pierwsza wylinka. Kiedy tak się stanie, młode kątniki ruszają w świat, wiodąc samotnie prym „dzikich lokatorów” naszych mieszkań.

Występowanie i konsekwencje mieszkania wśród nas

Z tymi dzikimi, to jednak nie do końca prawda. Kątniki to klasyczne synantropy, czyli stworzenia przystosowane do życia w pobliżu człowieka. Tak więc choć dzikie, to jednak udomowione, mimo że wcale nie potrzebują opieki człowieka, a jedynie tworzonych przez niego budynków. Wychodzi więc na to, że kątniki świetnie sobie radzą bez człowieka… wszędzie tam, gdzie człowiek jest obecny. Kątniki są bowiem nie tylko synantropami, ale także zwierzętami kosmopolitycznymi, a to oznacza, że można je spotkać praktycznie na całym świecie, wszędzie tam, gdzie mieszkają ludzie (no, może poza Antarktydą, bo tam wciąż dla nich za zimno).

Co tak właściwie sprawiło, że kątniki postanowiły zamieszkać w naszym sąsiedztwie? Przede wszystkim to, że w naszych domach praktycznie zawsze jest ciepło, sucho, a do tego z dala od wszelakich drapieżników… normalnie życie jak w Madrycie. No dobra może jednak nie aż takie życie. Mieszkanie w pobliżu nas zmusiło je do określonych przystosowań i sposobu życia. W naszych domach znacznie ciężej o pokarm, ponieważ ludzie z reguły dbają o to, aby w domu nie panoszyło się „robactwo.” Tak więc kiedy nie ma co jeść, muszą długo głodować… przynajmniej do czasu, aż coś zaplącze się w ich sieci (trzeba przyznać, te pająki mają cierpliwość godną pozazdroszczenia). Wędrujące po domu samce kątników czynią to cichaczem, pod osłoną nocy (w dzień prędko by je przyłapała jakaś rozhisteryzowana pani domu, a takie spotkanie mogłoby się dla nich naprawdę źle skończyć). Decyzja o zamieszkaniu w pobliżu nas przyniosła więc tym pająkom wiele plusów, ale oczywiście nie mogło się też obyć bez minusów. Jak to zresztą w życiu bywa, nie ma rozwiązań idealnych. Kątniki najwyraźniej odnoszą jednak znacznie więcej korzyści niż negatywów, skoro poza naszymi domami, praktycznie trudno jest je spotkać w innych miejscach, zwłaszcza w środowisku naturalnym (np. w lasach czy na łąkach).

Wracając jednak jeszcze do tych minusów. Jak wspomniałem, kątniki w naszych domach nie są narażone na ataki drapieżników… poza jednym wyjątkiem. To inne pająki, a konkretnie nasoszniki trzęsie (Pholcus phalangioides). Ci niepozorni zabójcy polują na inne stworzenia, często znacznie przewyższające je swoimi gabarytami. Z tego też względu, nie wahają się polować także na kątniki, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy to w ich sieci nie łapie się zbyt wiele ofiar i zmuszone są do aktywnych łowów. Niejednokrotnie więc, w miejscach obfitujących w nasoszniki, często można dostrzec wyraźne braki w populacji kątników. Kątnikom ciężko jest się bronić przed nasosznikami, ale jeszcze ciężej przed nami! Najlepszą metodą obrony jest ucieczka. Zaniepokojona samica prędziutko czmycha w głąb swojego lejka i tam czeka, aż zagrożenie minie.

Wbrew obiegowej opinii, kątniki domowe mniejsze, nie są niebezpieczne dla ludzi, a ich jad, nie jest żadnym zagrożeniem dla naszego zdrowia. Mało tego, nie są nawet wstanie zbyt mocno wgryźć się w naszą skórę. Wszelkie ukąszenia pająków, jakie mogą się zdarzyć w naszym domu, to najczęściej dzieło ich kuzyna, czyli kątnika domowego większego (choć nawet jego ukąszenie, choć bolesne, to nie jest groźne dla zdrowia).

Co należy zrobić, kiedy znajdziemy pająka w naszym pokoju? Najlepiej złapać go w jakiś pojemnik i przetransportować tam, gdzie nic mu nie będzie zagrażało (np. do piwnicy, albo na dwór). Pamiętajmy też, że kątniki są bardzo pożytecznymi stworzeniami, a tępienie ich jest wyjątkowo nierozsądne.