Pszczoły (Apoidea)

Nadrodzina stanowiąca aż 20% wszystkich błonkówek na świecie. Póki co odkryto ich około 20 tysięcy gatunków. Systematyka tej grupy jest poddawana różnym zmianom, istnieje co najmniej kilka jej wersji. Najbardziej aktualna, włączyła do niej nie tylko znane nam pszczołowate, ale także grzebaczowate z rodziny Sphecidae i Crabronidae, które wcześniej były klasyfikowane w grupie os. Większość przedstawicieli tej nadrodziny to owady żyjące samotnie. Nieliczne tworzą struktury społeczne, czasami bardzo złożone.

Grzebaczowate (Crabronidae)

Rodzina licząca na świecie 9 tysięcy gatunków, w Polsce natomiast mamy ich ponad 230. Wcześniej zaliczała się do rodziny Sphecidae, ale została z niej wydzielona. Crabronidae, to różnej wielkości, dość masywnie zbudowane błonkówki. Wiele z nich ma żółto-czarne ubarwienie, ale są też czerwono-czarne, z jasnymi plamami lub jednolicie czarne. Dorosłe owady odwiedzają kwiaty, by pożywiać się nektarem oraz pyłkiem. Samice łowią dla swoich larw różne gatunki owady, a czasem i pająków, które następnie umieszczają w komorach, w wykopanych pod ziemią gniazdach. Grzebaczowate są w większości przypadków bardzo pożytecznymi błonkówkami, łupem wielu z nich padają owady wyrządzające spore szkody.

Miodwa łąkowa (Mellinus arvensis)

Osmyk okazały (Cerceris arenaria)

Taszczyn pszczeli (Philanthus triangulum)

Pszczolinkowate (Andrenidae)

Rodzina pszczół, licząca na świecie około 4 tys. gatunków, w Polsce natomiast ponad 100. Większość z nich to małe bądź średniej wielkości owady, o typowym… pszczołowatym wyglądzie. Wiele z nich ma ciała gęsto porośnięte włoskami. Z ubarwienia są przeważnie niepozorne, ale trafiają się gatunki o brunatnych, szarych lub białawych włoskach. Spora część pszczolinek pojawia się wiosną, ale wiele z nich jest również gatunkami letnimi. Dorosłe odwiedzają różne kwiaty, by pożywiać się nektarem, ale też gromadzić na tylnych nogach pyłek (nie mają koszyczków jak pszczoły, zamiast tego, transportują go na długich szczecinkach). Pszczolinki żyją samotnie, ale często się zdarza, że w jednym miejscu gniazdują dziesiątki, a nawet setki, niezależnie działających osobników. Każda pszczolinka kopie w ziemi norkę oraz liczne, odchodzące od niej korytarze, w których składuje pokarm dla przyszłych larw. Później, całe gniazdo zostaje zabezpieczone. Często jednak, ich gniazda padają ofiarą innych błonkówek, tzw. pasożytów gniazdowych. Pszczolinki, choć uzbrojone w żądło, nie są dla ludzi żadnym zagrożeniem, ponieważ są bardzo łagodne i w żadnym razie nie przejawiają agresji. Ze względu na swoją działalność, są niezwykle pożyteczne, ponieważ zapylają liczne kwiaty.

Pszczolinka podbiałówka (Andrena clarkella)

Pszczolinka napiaskowa (Andrena vaga)

Smuklikowate (Halictidae)

Duża rodzina pszczół, licząca na świecie około 4,5 tys. gatunków oraz ponad 100 w naszym kraju. Większość z nich ma niepozorne ubarwienie, zaś ich ciała bywają owłosione, ale dużo mniej niż u pszczolinek. Niektóre są czarno-czerwone, szczególnie te gatunki, które są pasożytami gniazdowymi (chociażby rodzaj Sphecodes). Te zresztą mają mocny oskórek oraz znacznie mniejsze owłosienie. Dorosłe smukliki chętnie odwiedzają kwiaty, by spijać ich nektar i gromadzić pyłek. Większość z nich to gatunki samotne, ale są też takie, które zakładają częściowe lub całkowite społeczeństwa, choć nie aż tak zaawansowane, jak u pszczoły miodnej. Często występuje u nich podział kastowy z królową na czele, ale też nie jest on taki sam, jak u wspomnianej pszczoły. Większość smuklików zakłada jednak pojedyncze gniazda w ziemi, rzadziej w drewnie. W nich rozwijają się larwy, które żywią się zgromadzonym przez samice pyłkiem zmieszanym z nektarem. Smuklikowate są bardzo pożyteczne, ponieważ zapylają wiele kwiatów.

Nęczyn (Sphecodes spp.)

Pszczołowate (Apidae)

Ogromna rodzina licząca na świecie około 5,7 tysięcy gatunków oraz około 130 w naszym kraju. Jest to rodzina, która ostatnimi czasy przechodziła kilka zmian. M.in. zostały do niej dodane porobnice (Anthophorini), stanowiące wcześniej odrębną rodzinę. Porobnice są zresztą bardzo zróżnicowaną podrodziną, o niezwykle różnym wyglądzie. Jedne są duże, masywne i gęsto owłosione, inne przypominają osy i nie mają praktycznie żadnych włosków. Wszystkie porobnice są samotne, natomiast jeśli chodzi o pozostałe pszczołowate, to wiele z nich jest owadami społecznymi. Dotyczy to szczególnie trzmieli (Bombus spp.), oraz oczywiście pszczoły miodnej (Apis melifiera), najbardziej znanej przedstawicielki i chyba jednego z najbardziej znanych owadów w ogóle. Wśród nich istnieje także wiele tzw. pasożytów gniazdowych, chociażby wśród trzmieli. Pszczołowate to jedna z najważniejszych rodzin błonkówek pod względem znaczenia gospodarczego. Wszystkie w mniejszym bądź większym stopniu są ważnymi zapylaczami roślin, w czym największe zasługi ma oczywiście pszczoła miodna. Ta ostatnia została zresztą udomowiona i można ją spotkać praktycznie na całym świecie. Niektóre pszczołowate to gatunki bardzo rzadkie, zagrożone wyginięciem. Wiele z nich zostało więc objętych częściową bądź całkowitą ochroną.