Ten dział będzie poświęcony rodzinom, które nie są tak bogate w gatunki, jak sówkowate, czy miernikowcowate, lub zwyczajnie nie mam szczęścia do spotykania zbyt wielu ich przedstawicieli. Wszystkie one będą zebrane tutaj w jednym miejscu, dzięki czemu wyszukiwanie poszczególnych gatunków powinno być zdecydowanie ułatwione.
Wąsikowate (Adelidae)
Rodzina zaliczana do grupy motyli mniejszych (Microlepidoptera), licząca na świecie około 300 gatunków, oraz 28 w naszym kraju. Należące do niej gatunki osiągają przeważnie niewielkie rozmiary (rozpiętość ich skrzydeł waha się w granicach 0,4-3 cm). Ich cechą charakterystyczną są z pewnością długie, cienkie czułki, zwłaszcza u samców, u których mogą być nawet 3 razy dłuższe niż długość całego ciała. U większości z nich, skrzydła przynajmniej częściowo są metalicznie błyszczące. Niektóre gatunki bardzo chętnie się roją w lasach i na ich obrzeżach, inne natomiast wolą przesiadywać na kwiatach i na nich też odbywać swoje gody. Przeważnie każdy z nich jest związany z konkretnym gatunkiem rośliny, na której rozwijają się gąsienice.
 |
Wąsateczka zawiliczaneczka (Nemophora degeerela) |
 |
Niesobkowate (Hepialidae)
Rodzina motyli, zaliczana do tzw. motyli mniejszych (Microlepidoptera). Uchodzi za dość prymitywną grupę, której przedstawiciele posiadają chociażby silnie skrócone czułki, uwsteczniony aparat gębowy, oraz nie mają rozwiniętego wędzidełka. To ostatnie, stanowią mocne szczeciny, znajdujące się na górnej krawędzi drugiej pary skrzydeł. Dzięki niemu, obie pary skrzydeł są ze sobą szczepione. U niesobkowatych również są ze sobą złączone, ale nie wędzidełkiem, tylko tzw. jarzemkiem, czyli płatowaty wyrostek, który pełni funkcje łączących szczecinek, ale znajduje się na dolnej krawędzi przednich skrzydeł. Na całym świecie odkryto ich około 600 gatunków, w Polsce zaś mamy ich tylko 6. Najliczniejsze są niewątpliwie w Australii i tam też występują największe gatunki. Rozpiętość skrzydeł tych z rodzaju Zelotypia może sięgać nawet 25 cm! Przypominam, że zalicza się je do tzw. motyli mniejszych. W naszym kraju, największym jest krótkowąs chmielowiec (Hepialus humuli), którego rozpiętość skrzydeł sięga 7 cm. Wiele tropikalnych gatunków ma niezwykłe, piękne ubarwienie skrzydeł. Nasze rodzime, są przeważnie brunatne, mało ciekawe pod tym względem. Dorosłe żyją stosunkowo krótko, swoje gody odbywają w nocy i wtedy też samice składają jaja, rozsypując je nad ziemią. Larwy większości z nich żyją pod ziemią na lub w korzeniach różnych gatunków roślin, a ich rozwój trwa od 1 do 3 lat.
 |
Krótkowąs sylvina
|
 |
Wachlarzykowate (Crambidae)
Rodzina, do której należy ponad 10 tys. na całym świecie. W Polsce żyje zaś ok. 150 gatunków. Dawniej Crambidae były traktowane jako podrodzina omacnicowatych (Pyralidae), ponieważ obie te grupy są bardzo blisko spokrewnione. Obecnie są jednak najczęściej uznawane za osobne rodziny, należące do nadrodziny Pyraloidea W tej grupie znajdziemy głównie motyle małe i średniej wielkości, zwykle o delikatnej budowie ciała. Często latają nisko wśród traw i roślin zielnych. Ich gąsienice mogą żerować m.in. na korzeniach, łodygach, kwiatach i owcach różnych roślin. Niektóre z nich prowadzą wodny tryb życia. Najbardziej znanymi gatunkami z tej rodziny są boczanka brązowianka (Patania ruralis) oraz przezierka pokrzywianka (Anania hortulata). Do wachlarzykowatych zalicza się również inwazyjna ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis).
 |
Boczanka brązowianka (Patania ruralis) |
 |
Kraśnikowate (Zygaenidae)
Rodzina motyli obejmująca ok. 1000 gatunków na całym świecie. W Polsce mamy tylko 19 gatunków. Pięć z nich należy do podrodziny lśniaków (Procridinae), natomiast pozostałe do kraśników (Zygaeninae). W tej grupie znajdziemy głównie małe lub średniej wielkości gatunki. Ich przednie skrzydła są wąskie i składane dachówkowato, natomiast czułki są maczugowate i lekko wygięte na zewnątrz. Większość gatunków ma jaskrawe ubarwienie, które ostrzega, że są trujące (zawierają w sobie trujący cyjanowodór). Dorosłe osobniki latają powoli i ociężale. Są aktywne w ciągu dnia. Chętnie odwiedzają kwiaty, aby żywić się nektarem (szczególnie lubią te o fioletowej barwie). Ich gąsienice też są jaskrawo-ubarwienie. Wiele gatunków żeruje na roślinach bobowatych.
 |
Kraśniki (Zygaena spp.) |
 |
Przeziernikowate (Sesiidae)
Dość spora rodzina motyli nocnych, która obejmuje ponad 1500 gatunków. Większość z nich żyje jednak w tropikach. W Polsce jak do tej pory odkryto 31 gatunków. Motyle z tej rodziny znane są z tego, że podszywają się wyglądem pod osy i inne błonkówki. Często też naśladują ich zachowanie. Skrzydła tych motyli są wąskie i niemal całkowicie pozbawione łuseczek. Ciało przezierników często ma jaskrawe, żółto-czarne lub czerwono-czarne ubarwienie. Gąsienice żerują w drewnie lub korzeniach rozmaitych roślin. Ich rozwój trwa od 1 roku do 4 lat. Dorosłe osobniki są aktywne w ciągu dnia. Najbardziej znanym gatunkiem z tej rodziny jest przeziernik osowiec (Sesia apiformis), który często służy jako doskonały przykład mimikry batesowskiej w świecie owadów.
 |
Przeziernik osowiec
|
 |
Nasierszycowate (Endromidae)
Bardzo mała rodzina motyli, do której przez długi czas zaliczał się tylko jeden gatunek, czyli nasierszyca różnobarwna (Endromis versicolora), jednak część naukowców włącza do niej również kilka rodzajów z tropikalnej rodziny prządkowatych (Bombycidae) dzięki czemu liczba nasierszycowatych może teraz wynosić około 30 gatunków. W dalszym ciągu nasierszyca różnobarwna, zwana również nasierszycą brzozówką pozostaje jednak jedynym gatunkiem obecnym w Palearktyce.
 |
Nasierszyca różnobarwna (Endromis versicolora) |
 |
Pawicowate (Saturniidae)
Rodzina dużych motyli nocnych, które są rozprzestrzenione głównie w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. Szczególnie dużo gatunków występuje w Ameryce Środkowej i Południowej. Na całym świecie odkryto do tej pory ok. 2300 gatunków, natomiast w Polsce żyją zaledwie 3, choć w praktyce są tylko dwa. Trzeci z nich, czyli pawica gruszówka (Saturnia pyri) w Polsce nie występuje, chociaż kilkadziesiąt lat temu była u nas ponoć obserwowana i dlatego zalicza się do naszej entomofauny. Przedstawiciele tej rodziny charakteryzują się dużymi skrzydłami, masywnym, ciężkim ciałem pokrytym licznymi włoskami i zredukowanym aparatem gębowym. Czułki samców są zazwyczaj pierzaste i dzięki nim mogą wyczuwać feromony samic z odległości wielu kilometrów.
 |
Lotnica zyska (Aglia tau) |
 |
Barczatkowate (Lasiocampidae)
Rodzina motyli nocnych, licząca na świecie około 2 tys. gatunków i 19 w naszym kraju. Grupa ta zrzesza w sobie duże motyle o masywnej budowie ciała. Tylko nieliczne z nich mają kolorowe ubarwienie, przeważają te o brunatnym lub szarym, czyli maskującym. Jako dorosłe żyją bardzo krótko i nie pobierają w tym czasie żadnego pokarmu, ponieważ ich ssawka jest uwsteczniona. Korzystają więc z zapasów, które zgromadziły w czasach, gdy były gąsienicami. Barczatki to typowo nocne motyle, dzień zaś spędzają przesiadując na pniach i gałęziach drzew, a czasem również na ścianach budynków. Nocą często im się zdarza przylatywać do światła. Gąsienice barczatek są duże i masywne, podobnie jak dorosłe. Często są pokryte gęstymi włoskami (u niektórych gatunków mogą być parzące). Znaleźć je można głównie na drzewach liściastych i iglastych, rzadziej wybierają rośliny zielne i krzewy. Niektóre gatunki, jak barczatka sosnówka (Dendrolimus pini), są uznawane za groźne szkodniki lasów. Kilka z nich widnieje natomiast na Czerwonej Liście, zaś barczatka kataks (Eriogaster catax) znajduje się na liście gatunków objętych ochroną ścisłą.
 |
Barczatka napójka
|
 |
Garbatkowate (Notodontidae)
Rodzina motyli nocnych licząca na całym świecie około 3800 gatunków. W Polsce można ich znaleźć 36 gatunków. Dorosłe motyle mają krępą budowę ciała, często są pokryte gęstymi włoskami. Często osiągają spore rozmiary. Ubarwienie zwykle niepozorne, maskujące. Ich ssawka jest zredukowana, dlatego nie mogą pobierać żadnych pokarmów. Prowadzą zwykle nocny tryb życia. Często przylatują do światła. Gąsienice często mają dziwaczny, nietypowy wygląd odróżniający je od gąsienic innych motyli. Wiele z nich ma na grzbiecie charakterystyczny garb i stąd nazwa rodziny. U niektórych na końcu odwłoka widełki imitujące żądła groźniejszych owadów.
 |
Narożnica zbrojówka
|
 |
Wycinkowate (Drepanidae)
Wycinkowate, znane też pod nazwą falicowate, to nieduża rodzina motyli, licząca na całym świecie 660 gatunków, natomiast w naszym kraju jest ich jedynie 16. Wcześniej rodzina ta była jeszcze mniej liczna, jednak naukowcy włączyli do niej gatunki z podrodziny Thyatirinae, stanowiące wcześniej odrębną rodzinę. Część z nich charakteryzuje się sierpowato wyciętymi brzegami przednich skrzydeł, inne natomiast z wyglądu mocno przypominają sówkowate (Noctuidae). Dymorfizm płciowy jest u nich zwykle słabo zaznaczony, natomiast ich ubarwienie jest zwykle mocno stonowane, maskujące. Gąsienice również mają najczęściej maskujące barwy. Żerują głównie na liściach różnych drzew i krzewów, nierzadko tworząc wśród nich nieduże oprzędy.
 |
Przestrożnica żółtorożka
|
 |
Świat Makro.com 