Świat Makro.com

Żerdzianka sosnówka to taki trochę letni odpowiednik tycza cieśli. Oba te chrząszcze należą do kózkowatych (Cerambycidae), oba charakteryzują się bardzo długimi czułkami (chociaż rekord należy oczywiście do tego drugiego) i oba są związane z sosnami, na których zresztą pojawiają się w sporych ilościach. Oczywiście ich wygląd jest na tyle różny, że raczej nie da się ich ze sobą pomylić. Nie oznacza to jednak, że sosnówkę da się tak łatwo rozpoznać. Oprócz niej mamy w Polsce jeszcze kilka innych żerdzianek, które na pierwszy rzut oka są do siebie bardzo podobne.

Systematyka

W Polsce można spotkać 4 gatunki żerdzianek. Oprócz żerdzianki sosnówki, jest też żerdzianka szewc (Monochamus sutor), żerdzianka krawiec (Monochamus sartor) i żerdzianka plamista (Monochamus saltuarius). Wiele lat temu z Puszczy Białowieskiej był wykazywany gatunek Monochamus urussovii, jednak obecnie jest uznawany za podgatunek Monochamus sartor urussovii. Poszczególne gatunki żerdzianek są do siebie bardzo podobne i czasami ciężko jest je odróżnić, bez pomocy specjalisty.

Główną różnicą między nimi, jest wygląd tarczki (scutellum). U żerdzianki sosnówki jest żółto-pomarańczowa, a u jej nasady znajduje się mała, czarna plamka. U żerdzianki szewc i żerdzianki plamistej czarna plamka biegnie przez cały środek tarczki, natomiast u żerdzianki krawiec nie ma jej w ogóle.

Wygląd

Żerdzianka sosnówka to zdecydowanie spory chrząszcz, który osiąga od 1,2 do 2,5 cm. Tutaj jednak muszę zaznaczyć, że jest to długość samego ciała od czubka głowy do końca odwłoka. Żerdzianka posiada jednak jeszcze bardzo długie czułki. Szczególnie imponujące są u samca, ponieważ mogą być trzy razy dłuższe od ciała, ale i samica nie ma się czego wstydzić, ponieważ jej czułki także są wyjątkowo pokaźne. Po co jednak żerdziankom tak długie czułki? W sumie nie do końca wiadomo, podobnie zresztą jak u tyczy. Być może samce wykorzystują je, aby wywrzeć wrażenie na samicach, ale to by nie wyjaśniało, dlaczego samice też mają dość długie czułki. Na razie więc to pytanie pozostaje bez odpowiedzi.

Ubarwienie żerdzianki jest ciemnobrązowe, na pokrywach znajdują się liczne plamki z żółtych oraz białych włosków. Odnóża i czułki są szaro-czarne. Żerdzianka jest wyposażona w małe ale silne żuwaczki, dzięki którym może przegryźć korę, a nawet samo drewno.

Gdzie ją można spotkać?

Żerdzianka sosnówka występuje praktycznie w całej Polsce i w sprzyjających warunkach może być bardzo liczna, a nawet pojawiać się masowo. Dzieje się tak zwłaszcza w lasach, gdzie np. wiatr przewrócił mnóstwo drzew lub doszło do dużej wycinki drzew. Pod tym względem różni się od innych naszych żerdzianek, które występują głównie na południu Polski, szczególnie na terenach górskich. Oczywiście ze względu na swoje zamiłowanie do sosen, znaleźć ją można głównie w borach sosnowych, zwłaszcza na zrębach i na sągach drewna.

Pierwsze dorosłe osobniki mogą się pojawić już w maju, jednak rójkę odbywają gdzieś tak pod koniec czerwca oraz w lipcu. Później pojedyncze osobniki można jeszcze spotkać w sierpniu, a nawet we wrześniu. Pod koniec września 2021 r. dwa razy natrafiłem na żerdziankę niedaleko Olsztyna. Co ciekawe, nie była to jakaś stara, sfatygowana samica, która jakimś cudem przeżyła tak długo, lecz w pełni sił samiec, który jak gdyby nic latał sobie przy stercie drewna i co jakiś czas przysiadał sobie na niej, aby sobie zrobić przerwę.

Pierwsze moje spotkanie z tą żerdzianką miało miejsce 26 września, natomiast dwa dni później znalazłem ją ponownie i to w tym samym miejscu, dlatego podejrzewam, że był to ten sam osobniki. Niestety przy tym drugim spotkaniu odkryłem, że z jakiegoś powodu straciła spory fragment lewego czułka. Podejrzewam, że mogła zostać zaatakowana przez jakiegoś drapieżnika. Zdarza się też, że samce kózkowatych tracą czułki w walkach ze swoimi rywalami, ale było już dawno po okresie godowym i nie spotkałem żadnego innego osobnika, dlatego opcja z drapieżnikiem wydaje mi się bardziej prawdopodobna.

Dlaczego jednak ten samiec w ogóle się pokazał tak późno? Tu znów mogę się tylko domyślać, że po prostu z jakiegoś nieznanego mi powodu przeobraził się później, niż inne samce i dlatego pojawił się pod koniec września sam jak palec. Niezbyt fortunna dla niego sytuacja, ale tak czasami bywa. Często zdarza się nawet, że drewno, w którym żerują larwy kózkowatych, zostaje przerobione na deski lub meble i trafia do naszych domów, gdzie na skutek wyższej temperatury, szybciej się rozwijają i przeobrażają. W rezultacie dorosłe chrząszcze mogą się pojawić w czyimś pokoju nawet w środku zimy i nieźle zaskoczyć wszystkich domowników.

Tryb życia

Jeśli przeobrażenie odbędzie się zgodnie z planem i nie zakończy się w czyimś domu, dorosłe żerdzianki lecą w korony drzew, aby się pożywić świeżą korą młodych pędów, które w efekcie niestety usychają. Później zabierają się za gody, które także mogą się odbyć w koronach drzew, ale mogą się też z nimi przenieść blisko ziemi, na ścięte lub uszkodzone pnie i gałęzie sosen, w których później będą się rozwijać ich larwy. Z braku laku mogą też wybrać inne drzew iglaste, jak choćby świerki czy modrzewie. Jak jednak żerdzianki odnajdują odpowiednie drzewa lub partnerów do rozrodu? To proste, używają w tym celu sygnałów zapachowych. Samce na ten przykład wabią do siebie samice za pomocą feromonów agregacyjnych. Gdy w jednym miejscu zbierze się dużo samców, które chcą do siebie przyciągnąć samice, wówczas dochodzi między nimi do utarczek, a nawet walk, podczas których używają ostrych żuwaczek. Podobnie jest chociażby u tycza cieśli, czy wielu innych kózkowatych.

Samice podczas szukania odpowiednich drzew do zasiedlenia, kierują się wydzielanymi przez nie substancjami zapachowymi, szczególnie α-pinenem, czyli związkiem chemicznym, który jest głównym składnikiem terpentyny znajdującej się w żywicy. Dodatkowo mogą się również kierować feromonami wydzielanymi przez korniki (Ips spp.). Żerdzianki nie są zainteresowane zdrowymi drzewami, ale takimi, które zostały osłabione lub uszkodzone przez różne czynniki zewnętrzne, takie jak wiatr, pożar, gradacja korników czy działalność człowieka. Jest im przy tym wszystko jedno, czy będzie to jeszcze drzewo stojące, czy już takie, które zostało przewrócone lub ścięte i przygotowane do wywózki. Ważne tylko, aby było świeże, bo jeśli zalega gdzieś w lesie od kilku lat, to żerdzianki zdecydowanie się na nie skuszą. Po odbyciu kopulacji, samice składają jaja w jamkach, które wygryzają w korze, na granicy gładkiej kory i korowiny.

Larwy żerdzianek początkowo drążą płaskie chodniki pod korą, żywiąc się łykiem, jednak po swoim pierwszym zimowaniu wgryzają się w głąb drewna, gdzie pozostają przez kolejny rok. W trakcie tego procesu wyrzucają z otworu drobne trocinki, które gromadzą się wokół niego i zdradzają ich obecność. Pod koniec rozwoju, czyli gdzieś tak na jesieni, tworzą sobie komorę poczwarkową. Przepoczwarczają się jednak dopiero w następnym roku, gdzieś tak w czerwcu. Dorosłe owady muszą się wydostać z drewna i właśnie wtedy wykorzystują swoje silne żuwaczki, aby wygryźć sobie drogę.

Węgorek sosnowiec

Ze względu na swoją dietę, żerdzianki nie są zbytnio lubiane w lasach gospodarczych. Nie dość, że dorosłe osobniki niszczą młode pędy, to jeszcze ich larwy uszkadzają drewno. Na tym jednak wcale nie koniec. Żerdzianka sosnówka może przenosić węgorka sosnowca (Bursaphelenchus xylophilus), czyli groźnego nicienia, który przywędrował do Europy aż z Japonii. Po raz pierwszy wykryto go w 1999 r. w Portugalii, a w 2008 r. znaleziono go też w Hiszpanii. Na razie na tych krajach się zatrzymał, jednak nie można wykluczyć, że w przyszłości pojawi się także w innych rejonach Europy. Gdyby tak się stało, mogłoby się to naprawdę fatalnie skończyć, ponieważ węgorek powoduje chorobę więdnięcia sosen, która prowadzi do ich śmierci.

Żerdzianki nie są jedynymi roznosicielami nicienia. Spora w tym także wina ludzi, którzy mogą go przenosić wraz z transportowanym drewnem. Na chwilę obecną nie ma skutecznej metody bezpośredniego zwalczania nicieni. Zamiast tego próbuje się ograniczać liczebność żerdzianek lub wycinać zarażone drzewa, co jednak nie zawsze jest takie skuteczne. Głównym sposobem na obronę przed węgorkiem jest kontrola drewna i drewnianych materiałów opakowaniowych (DMO) wwożonych do kraju. U nas odpowiada za to Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

W 2021 r. spotkałem całkiem sporo bogatkowatych (Buprestidae). Jednym z nich był miedziak sosnowiec, którego już pokazałem u siebie na blogu. W tym samym miejscu i w tym samym czasie natknąłem się także na bogatka dziewięcioplamkowego, o którym opowiem w tym artykule. Tak wiem, pewnie większość z was nawet nie słyszało o jego istnieniu i w sumie nie ma się co temu dziwić. Nie dość, że nie ma o nim zbyt dużo informacji w książkach, to jest jeszcze dość rzadki i poza przyrodnikami czy leśnikami, raczej niewiele osób będzie miało okazję go spotkać. Czy to jednak oznacza, że nie warto się nim zainteresować? Przekonajmy się.

Systematyka i wygląd

Na początek zacznę może od jego nazwy, a właściwie nazw, bo o ile ta łacińska jest tylko jedna, to tych polskich jest już kilka. Jedną z nich jest oczywiście bogatek dziewięcioplamkowy, ale znany jest także jako bogatek jedenastoplamy oraz plamkowany. Ta ostatnia jest najłatwiejsza do przyswojenia, ale chyba też najrzadziej używana, bo przyznam, że w niewielu źródłach pisanych się z nią zetknąłem. No dobrze, przejdźmy teraz do omówienia rodzaju.

W Polsce mamy 5 gatunków należących do rodzaju Buprestis. Większość z nich ma zupełnie inne ubarwienie, niż nasz bohater, więc raczej nie da się ich ze sobą pomylić. Wyjątkiem jest bogatek ośmioplamkowy (Buprestis octoguttata), który jest zazwyczaj wyraźnie mniejszy, a do tego jego plamki mają elegancki, okrągły kształt.

Z bogatkiem dziewięcioplamkowym jest inaczej. Na jego pokrywach jest zwykle osiem, żółtych plamek, ale ich liczba może być większa lub mniejsza. Wszystko przez to, że plamki często są rozdzielone na dwie części lub połączone ze sobą. W rezultacie faktycznie może nam się trafić osobnik, który będzie miał te 9 czy 11 plamek, o których jest mowa w polskich nazwach, ale równie dobrze, może być też bogatek mający 6 plamek lub nawet jeszcze mniej! Plamki u tego gatunku mają jednak to do siebie, że są zwykle trójkątne lub mają inne, nieregularne kształty, czym wyraźnie się różni od B. octoguttata.

Kolejna różnica, to wielkość. Bogatek dwięcioplamkowy może osiągać od 1,2 do 2,2 cm, czyli jest całkiem sporym chrząszczem. Jego krewniak natomiast dorasta zwykle tylko do 1,5 cm. Jeśli chodzi o inne cechy wyglądu tego gatunku, to są one bardzo podobne do tych u innych przedstawicieli bogatkowatych. Jego owalne ciało jest w dużej mierze matowo-czarne. Boki jego przedplecza są żółto obwiedzione, a i na przodzie jego głowy też można dostrzec żółte akcenty.

Gdzie go można spotkać?

Generalnie można go spotkać niemal w całej Polsce, jednak najwięcej stanowisk znaleziono na północy i w środkowej części kraju. Dodatkowo jest raczej dość rzadkim gatunkiem, chociaż lokalnie potrafi być całkiem liczny. Spotkać go można głównie w borach iglastych z piaszczystą glebą oraz na zrębach. Szczególnie chętnie przesiaduje na ściętych i powalonych pniach drzew iglastych. Preferuje miejsca mocno nasłonecznione. Dorosłe osobniki pojawiają się już w maju i są spotykane aż do września. Bogatki, które widzicie na moich zdjęciach, spotkałem w lipcu.

Tryb życia

Jak na bogatka przystało, jest wyjątkowo ciepłolubnym chrząszczem, dlatego najłatwiej można go spotkać w czasie gorącej, słonecznej aury. Jest bardzo ruchliwy i sporą część swojego życia spędzana na bieganiu po pniach oraz pniakach drzew iglastych, co dość mocno utrudnia jego fotografowanie. Jakby tego było mało, jest także całkiem dobrym lotnikiem i gdy poczuje się zagrożony, może nagle rozwinąć skrzydła i odlecieć. Zazwyczaj prędko jednak wraca w to samo miejsce. Na jednym stosie ściętego drewna może przebywać kilka lub nawet kilkanaście osobników, co udało mi się zaobserwować na własne oczy. Jeśli więc jeden osobnik odfrunie sprzed obiektywu, zawsze jest szansa, że uda się sfotografować następnego.

Początkowo bogatki spędzają czas na pożywianiu się igłami sosen i innych drzew iglastych, ale później skupiają się głównie na odbyciu godów. Właśnie dlatego zbierają się na starych, ale nie spróchniałych pniach oraz gałęziach drzew iglastych. Najczęściej wybierają sosnę, ale w rzadkich przypadkach mogą się też zdecydować na jakiś świerk lub modrzew. Po zakończeniu kopulacji, samica przystępuj do złożenia jaj, co wygląda w ten sposób, że po prostu chodzi po pniu i jeśli znajdzie odpowiednie miejsce w korze, wsuwa tam swoje pokładełko i umieszcza jaja. Larwy, które się z nich wylęgną żerują w korze lub tuż pod nią, a przed przepoczwarczeniem wgryzają się płytko w drewno. Ich rozwój trwa zwykle dwa lata.

Zażartki to ciekawa grupa pluskwiaków, które chętnie polują na różne, drobne bezkręgowce. Co do tego nie ma żadnych wątpliwości i sam wiele razy widziałem je w takich sytuacjach. Czy jednak aby na pewno, są aż tak zatwardziałymi drapieżnikami, jak się je przedstawia w literaturze? Tu mam pewne wątpliwości.  W swoim życiu poczyniłem kilka obserwacji, które mogą świadczyć, że ich dieta jest nieco bardziej urozmaicona.

Systematyka i wygląd

Zanim jednak przyjdzie czas na moje rewelacje, najpierw napiszę o jakich owadach właściwie jest mowa. Zażartki należą bowiem do tych pluskwiaków, o których większość osób pewnie w ogóle nie słyszała. Rodzina zażartkowatych (Nabidae) nie jest duża i liczy w naszym kraju tylko 15 gatunków, przy czym tych z rodzaju Nabis mamy zaledwie 9. Poszczególne gatunki z tego rodzaju są trudne do odróżnienia i w wielu przypadkach trzeba zagłębiać się w budowę ich narządów kopulacyjnych, dlatego nawet nie będę próbował się bawić w oznaczanie gatunków, które widzicie na moich zdjęciach. Zamiast tego wolę się skupić na innych aspektach, takich jak ich biologia.

Zanim jednak będzie o niej, najpierw jeszcze kilka słów o ich wyglądzie. Zażartki prezentują się naprawdę groźnie, głównie za sprawą ich aparatu gębowego, który występuje u nich w formie cienkiej, ale długiej i zakrzywionej kłujki. Dodatkowo mają też długie czułki, a także przyoczka i oczy złożone, które są usadowiono na owalnej, podłużnej głowie. W ogóle zażartki są dość smukłymi pluskwiakami i rzadko się trafia, by któraś miała bardziej krągły „brzuszek”. Na szczególną uwagę zasługują też odnóża pierwszej pary, które są mocno zbudowane, a ich uda są wyraźnie pogrubione. Jest to spowodowane tym, że służą do chwytania owadów, więc muszą być silniejsze, niż pozostałe odnóża.

Na koniec wspomnę jeszcze o skrzydłach. U niektórych gatunków są dobrze wykształcone i sięgają do końca odwłoka, jednak są również takie, u których skrzydła są silnie skrócone. Zdarza się nawet, że w obrębie jednego gatunku występują formy długoskrzydłe i krótkoskrzydłe.

Gdzie je można spotkać?

Zażartki występujące w Polsce to w większości pospolite gatunki, które można spotkać niemal na całym obszarze naszego kraju. Zazwyczaj znajduje się je wśród roślinności zielnej oraz na kwiatach i krzewach. Pojawiają się na obrzeżach lasów, leśnych polanach, łąkach, w parkach i ogrodach. Dodatkowo można je obserwować właściwie przez cały rok, nawet zimą. Zdarza się bowiem, że zimujące osobniki, opuszczają swoje kryjówki w czasie odwilży, lub gdy jest coraz bliżej wiosny i na termometrze mamy już te kilka stopni na plusie. Można je wtedy zaobserwować, jak wędrują po śniegu.

Dieta zażartek

No dobrze, czas przejść do głównego gwoździa tego artykułu, czyli do ich diety. A skoro już o gwoździu mowa, to trzeba przyznać, że zażartki dobrze wiedzą, jak przygwoździć potencjalną ofiarę. Gdy już natrafią na jakiegoś owada, podchodzą do niego, wbijają w niego swoją kłujkę, uśmiercają zatrutą śliną i wysysają. Tak wiem, niezbyt to skomplikowane, ale proste metody często są najlepsze i w większości przypadków w zupełności im wystarczają.

Zażartki polują głównie na małe i powolne owady, takie jak małe pluskwiaki, gąsienice, a także jaja i poczwarki. Czasami zasadzają się jednak na silniejszą ofiarę. Sam mam sporo zdjęć, na których zażartki wysysają upolowane błonkówki, a z własnych obserwacji wiem, że nie są zbyt popularnym posiłkiem innych drapieżnych owadów czy pająków. A właśnie, widywałem także zażartki z upolowanymi pająkami, co udowadnia, że nie wahają się polować na groźniejsze stawonogi. Zresztą bez trudu radzą sobie nawet z ofiarami, które są znacznie większe, niż one same.

Wiele lat temu, gdy dopiero zaczynałem przygodę z fotografowaniem owadów, spotkałem zażartkę, która siedziała na grzbiecie kraśnika z wbitą w niego kłujką. Nie jestem do końca pewien, czy go uśmierciła, czy natrafiła na osłabionego osobnika, ale pamiętam, że kraśnik w ogóle się nie ruszał i nie próbował się przed nią bronić. W sumie nie powinno nas to dziwić. Kraśniki są wypełnione toksycznym cyjanowodorem i dobrze wiedzą, że mało który drapieżnik będzie chciał z nimi zadzierać. Nie na wszystkie jednak działa i jak się okazuje, zażartki też się zaliczają do tego grona.

Pytanie tylko brzmi, czy zażartki aby na pewno są 100-procentowymi drapieżnikami? Źródła pisane twierdzą, że tak, ale ja mam spore wątpliwości. Lata temu, natrafiłem na zażartkę, która siedziała na krwawniku pospolitym i była bardzo zajęta wsadzaniem swej kłujki w jego kwiaty, aby najpewniej pożywić się ich nektarem. Nigdzie jednak nie znalazłem wzmianki o tym, aby zażartki żywiły się też nektarem. W polskiej Wikipedii jest jedynie wzmianka, że mogą nakłuwać rośliny, aby pozyskać wodę, ale wiecie jak to jest z tym źródłem informacji. Po za tym, gdyby zażartka chciała się napić wody, to raczej nakłuwałaby liść lub łodygę, a nie kwiat, w którym jest nektar.

To jednak nie koniec. W 2020 r. zaobserwowałem niemal identyczną sytuację. Po raz kolejny natrafiłem na zażartkę, która wbijała swoją kłujkę w kwiaty i znów podejrzewam, że chodziło jej o nektar. Co więcej i tym razem siedziała na krwawniku pospolitym, co może sugerować, że pluskwiaki z tego rodzaju strasznie sobie go upodobały. Wszystko zresztą udokumentowałem na zdjęciach, więc możecie to zobaczyć na własne oczy. Ja tylko mam nadzieję, że w przyszłości będę miał kolejne okazję, aby zobaczyć zażartki posilające się na krwawnikach lub innych kwiatach.

Tryb życia

No dobrze, to by było na tyle, jeśli chodzi o moje dywagacje na temat zwyczajów żywieniowych zażartek, więc przejdźmy teraz do innych aspektów jej życia. W naszych warunkach zażartki mają tylko jedno pokolenie. Jak wcześniej wspomniałem, zimują dorosłe osobniki. Wczesną wiosną, tuż po przebudzeniu, trzymają się zacisznych i nasłonecznionych miejsc. Ostatnie przezimowane osobniki można spotkać jeszcze w lipcu, czyli w tym samym czasie, gdy są już obecne ich larwy. Wcześniej oczywiście zażartki odbywają gody, a po ich zakończeniu samice składają jaja, które umieszczają w tkankach soczystych źdźbeł traw i innych roślin zielnych.

Miejsca złożenia jaj można czasami zobaczyć, ponieważ na powierzchni pędu rośliny wystają ich wieczkach. Jak podaje Klucz Do Oznaczania Owadów Polski z 1978 r. na podstawie tych wystających wieczek, można niekiedy rozpoznać rodzaj a nawet gatunek pluskwiaka, który je złożył. Larwy przypominają z wyglądu dorosłe osobniki i tak samo jak one, są drapieżne. Jak podaje wspomniany przeze mnie klucz, jedna taka larwa może upolować w ciągu dnia do 25 mszyc. Zdarzają się też przypadki kanibalizmu. Zazwyczaj przebywają w tych samych siedliskach, co dorosłe, choć częściej, niż dorosłe przebywają blisko ziemi lub bezpośrednio na niej.

Rok 2021 był dla mnie niezwykle udany, jeśli chodzi o owady. Spotkałem wiele ciekawych gatunków, w tym również takich, których nigdy wcześniej nie widziałem na żywo. Wśród tych ostatnich jest uszyca, nazywana także skoczkiem uszatym. Spotkałem ją na początku sierpnia i muszę przyznać, że było to dla mnie kompletne zaskoczenie, ponieważ nie miałem pojęcia, że można ją znaleźć w północno-wschodniej Polsce. Natura znów mnie jednak zaskoczyła z czego naprawdę bardzo się cieszę.

Systematyka i wygląd

Moja radość wynika nie tylko z tego, że trafił mi się dość rzadki pluskwiak, ale przede wszystkim z tego, że uszyca wygląda w tak nietypowy, wręcz niesamowity sposób. No bo tylko spójrzcie na nią. Szerokie, mocno spłaszczone ciało, wyrostki na przedpleczu, które wyglądają jak uszy (i którym zawdzięcza swoją nazwę), no i przede wszystkim jej głowa, która wygląda zupełnie jak szufla. Spróbujcie znaleźć drugiego takiego owada w naszej faunie! Uszyca jest jedynym przedstawicielem rodzaju Ledra w Polsce. No dobrze, a co z innymi gatunkami należącymi do jej rodziny? Tutaj też próżno szukać drugiego takie, jak ona.

Uszyca należy do rodziny skoczkowatych (Cicadellidae), czyli pokaźnej grupy liczącej u nas ok. 430 gatunków. Dużo, ale większość z nich to małe (rzadko mają więcej, niż 1 cm) pluskwiaki, które zwykle są pozbawione dziwnych wyrostków lub nietypowego kształtu głowy. Jakby tego było mało, nie brakuje wśród nich gatunków, które są do siebie niezwykle podobne, co skutecznie utrudnia ich rozpoznanie. Na szczęście, dzięki wyjątkowemu wyglądowi uszycy, nie ma z nią tego problemu i raczej nie da się jej pomylić z żadnym innym gatunkiem. Na upartego, jeśli jakimś cudem ktoś by nie zauważył jej wyrostków, zawsze można się kierować jej wielkością. Długość jej ciała waha się bowiem w okolicach 1,3 – 1,8 cm, co oznacza, że jest największym przedstawicielem skoczków w Polsce.

Gdzie ją można spotkać?

O właśnie i to jest dobre pytanie, na które wcale nie tak łatwo jest odpowiedzieć. Generalnie uszyca jest szeroko rozprzestrzeniona w całej Polsce, ale wykazano ją z nielicznych stanowisk. Jej obecność odkryto w wielu rejonach zachodniej i południowej części naszego kraju, jednak jest bardzo mało danych odnośnie jej występowania w północno-wschodniej Polski. Wiadomo że można ją znaleźć na Podlasiu, w tym również w Puszczy Białowieskiej, ale nigdzie nie udało mi się znaleźć informacji o wykazaniu jej z terenów Warmii, w tym z Olsztyna, gdzie właśnie ją spotkałem. Widzicie już, dlaczego tak mnie zaskoczyło jej znalezienie.

Mimo to, rzadkość uszycy raczej nie wynika z jakichś jej szczególnych upodobań co do wyboru siedliska. Wręcz przeciwnie, prawdopodobnie, jest dużo pospolitsza, niż mogłoby się wydawać i chyba można zaryzykować stwierdzenie, że jest obecna w całej Polsce. Nie łatwo to jednak potwierdzić, ponieważ ciężko ją znaleźć. Dosłownie. Uszyca jest mistrzynią kamuflażu i kiedy siedzi na korze drzewa, to wręcz idealnie się z nią zlewa. Ja miałem to szczęście, że spotkany przeze mnie osobnik usadowił się akurat na pożółkłej łodydze trawy. Gdyby siedział na korze, prawie na pewno bym ją przeoczył i nadal nie miałbym pojęcia, że żyje w mojej okolicy.

To, że spotkałem ją w sierpniu, nie jest niczym niezwykłym. Dorosła uszyca pojawia się dość późno, bo gdzieś tak w lipcu i można ją spotykać aż do września. Wcześniej, gdzieś tak na wiosnę, można spotkać jej larwy, choć słowo „spotkać” jest tu chyba trochę nad wyrost. Larwy uszycy maskują się jeszcze lepiej, niż dorosłe i zauważenie ich potrafi graniczyć z cudem, dlatego jeśli już chcielibyście spotkać tego pluskwiaka, to lepiej jest się rozejrzeć za dorosłym, ponieważ jest trochę większa szansa, że uda się go wypatrzeć. Czasami może się zdarzyć, że uszyca sama do nas przyleci, ponieważ ciągnie ją do sztucznego światła.

Tryb życia

Może i uszycy jest wszystko jedno, czy zamieszka w górach czy w warszawskim lasku, ale jeśli chodzi o jej zwyczaje żywieniowe, to tutaj ma już całkiem konkretne wymagania. Jej życie kręci się wokół dębów, ponieważ żywi się ich sokiem i to właśnie na nich można ją znaleźć. Dużo rzadziej pojawia się na innych drzewach, ale czasami można ją też znaleźć na leszczynach, bukach, olchach i topolach. Tak jak wcześniej wspomniałem, ja spotkałem swojego osobnika na uschniętej trawie, jednak parę metrów za nią znajdowało się kilka rosnących dębów, więc podejrzewam, że przez przypadek spadła z jakiejś gałęzi, może zdmuchnął ją silny wiatr, lub po prostu nie udał jej się jakiś skok. A właśnie.

Druga nazwa nie jest tylko nawiązaniem do rodziny, w której się znajduje. Skoczek uszaty jest świetnym skoczkiem, co zresztą zademonstrował mi, gdy robiłem mu zdjęcia. Po krótkiej sesji, uznał bowiem, że ma już mnie dość i gdy odwrócił się w przeciwną stronę (tak, dokładnie w tę stronę, gdzie rosły dęby), wykonał mocny, daleki skok. No dobra, może nie do końca tak daleki, bo zamiast do dębów, to poleciał w stronę pobliskich zarośli, ale osiągnął swój cel. Gdy w nie wpadł, zniknął mi z oczu i nie było już szans, abym go ponownie znalazł. Tym razem skok uratował go przed kolejną sesją zdjęciową, ale normalnie, przydaje mu się, gdy chce uciec przed jakimś drapieżnikiem albo parazytoidem.

No dobrze, ja zaraz też wykonam skok, ale ku zakończeniu tego artykułu. Nim to jednak zrobię, wspomnę jeszcze kilka słów o larwie. Tak jak już wcześniej pisałem, larwa kamufluje się jeszcze lepiej, niż dorosła uszyca, ponieważ jest mniejsza, bardziej spłaszczona i brakuje jej wyrostków, które mogłyby zdradzić jej obecność. Gdy więc usiądzie na korze i przyciśnie do niej swoje ciało to dosłownie znika z oczu potencjalnych drapieżników. Rozwój uszycy trwa 2 lata, przy czym larwa zimuje dwa razy, prawdopodobnie ukryta pod korą lub w ściółce. Po drugim zimowaniu przeobrażą się w dorosłego owada.