Świat Makro.com

A oto kolejna część mojej serii, w której zaprezentuje wam najdziwniejsze gąsienice, jakie spotkałem podczas swoich wypadów w teren. Większość zdjęć w tekście należy do mnie, te na wolnej licencji, są odpowiednio podpisane.

Znamionówka starka (Orgyia antiqua)

Oto jedna z najbardziej niezwykłych gąsienic w naszym kraju. Całe jej ciało jest niebieskoszare z licznymi, czerwonymi brodawkami. Dodatkowo pokrywają ją także liczne włoski, które są ułożone w kępki. Dwa pęczki, czarnych włosków znajdują się z przodu ciała i wyglądają trochę tak, jakby gąsienica miała czułki albo rogi. Czarny lub żółty pęczek znajduje się też na końcu jej ciała. Największą uwagę zwracają jednak cztery szczoteczki włosków, które znajdują się na jej grzbiecie. Warto się przy nich dłużej zatrzymać. Dzięki ich ubarwieniu można przewidzieć jakiej płci będzie dorosły motyl, w którego się przeobrazi. I tak, jeśli szczoteczki są żółte, to znaczy, że będzie z niej samiec. Jeśli są brunatne, to znak, że zamieni się w samicę. Jako że starka jest przedstawicielką brudnic (Lymantriinae), jej włoski mogą mieć właściwości drażniące, dlatego lepiej unikać brania jej do ręki. Te niezwykłe gąsienice żerują na różnych drzewach i krzewach. Znaleźć ją można m.in. na dębach, wierzbach, śliwach, dzikich różach, jarzębinie, malinach i wielu innych. Gąsienice pierwszego pokolenia pojawiają się w kwietniu i można je spotykać do połowy maja. Jeśli chodzi o drugie pokolenie, to są aktywne w sierpniu.

nolieschneider/iNaturalist/CC BY-NC

Nie tylko gąsienice tego motyla są wyjątkowe. Podobnie jest z dorosłymi. Skrzydła samca są brunatne z charakterystyczną, białą plamką na przednim skrzydle. Jeśli zaś chodzi o samicę, to jej skrzydła są… niemal zupełnie uwstecznione! To oznacza, że na pierwszy rzut oka łatwo ją pomylić z jakimś innym owadem. Samice spotyka się bardzo rzadko, ponieważ przebywają na różnych roślinach, ukryte w swoich kokonach poczwarkowych. Samce z kolei sporo latają w poszukiwaniu samic i są aktywne zarówno w dzień jak i w nocy. Mimo to nie miałem jeszcze okazji, by jakiegoś spotkać. W każdym razie, samce wykrywają samice dzięki wytwarzanym przez nie feromonom. Po kopulacji, samica składa od 100 do 300 jaj, po czym ginie. Dorosłe motyle pierwszego pokolenia są spotykane od połowy czerwca do lipca, natomiast drugiego od połowy sierpnia do początku września.

Zmrocznik przytuliak (Hyles gallii)

Tak samo jak dorosłe motyle, gąsienice zawisakowatych (Sphingidae) wyróżniają się naprawdę sporymi rozmiarami. Ta należąca do naszego największego gatunku, czyli do zmierzchnicy trupiej główki (Acherontia atropos) może osiągać nawet 13 cm i osiągać grubość ludzkiego palca. Gąsienica przytuliaka, którą widzicie powyżej, nie jest aż tak duża, ale i tak jej wielkość robi wrażenie. Dorasta bowiem do 8 cm, czyli osiąga podobną wielkość, co np. jelonek rogacz albo modliszka zwyczajna. Ubarwienie jej ciała jest zmienne. Może być oliwkowozielona, czarna lub brunatna. Po bokach jej ciała biegną charakterystyczne, żółte plamki. Największą uwagę zwraca jednak zakrzywiony, czerwony róg na końcu jej ciała, który niektóry osobom może się skojarzyć z jakimś groźnym orężem. Na całe szczęście jest jednak niegroźny i gąsienica jest dla ludzi zupełnie nieszkodliwa. Gdy poczuje się zagrożona, zaczyna gwałtownie wyginać swoje ciało, próbując w ten sposób odstraszyć napastnika. Gąsienice tego zmrocznika żerują na wierzbownicach, fuksjach, babkach i oczywiście przytuliach. Młode są aktywne przez całą dobę, jednak wraz z wiekiem coraz bardziej przestawiają się na tryb nocy, zaś w ciągu dnia odpoczywają na ziemi, pod roślinami. Gąsienice przytuliaka pojawiają się dość późno, bo w lipcu i są aktywne aż do końca września. Pod koniec rozwoju schodzą z roślin, aby poszukać miejsca na przepoczwarczenie. Można je wtedy zauważyć, jak wędrują po drogach.

Dorosłe zmroczniki latają głównie w czerwcu i w lipcu. Są aktywne nocą i przylatują wtedy do kwiatów, aby spijać z nich nektar. Zawisają w powietrzu jak kolibry i w ogóle zmroczniki, tak jak inne zawisaki, są świetnymi lotnikami, przez co naprawdę ciężko za nimi nadążyć. Od czasu do czasu niektóre osobniki pojawiają się w ciągu dnia. Zwykle odpoczywają jednak wtedy na drzewach i ścianach budynków.

Więcej na jego temat przeczytacie tutaj.

Brudnica nieparka (Lymantria dispar)

Czas na kolejną włochatą gąsienicę z podrodziny brudnic (Lymantriinae). Gąsienica nieparki jest w całości szara z licznymi, czerwonymi i niebieskimi plamkami na jej grzbiecie, choć muszę tutaj zauważyć, że nie zawsze one występują. Głowa gąsienicy jest żółtawa z czarnymi plamkami. Na szczególną uwagę zasługują jednak jej gęste włoski, które nie tylko utrudniają ptakom jej pożarcie, ale mają także właściwości parzące. Może i daleko tym gąsienicom, do niektórych tropikalnych gatunków, czy nawet korowódek (Thaumetopoea spp.), ale i tak, u osób wrażliwych, kontakt z nimi może doprowadzić do swędzenia, opuchlizny, a nawet reakcji alergicznej, zwłaszcza przy styczności z większą ilością gąsienic, co jest to możliwe, ponieważ zdarza im się pojawiać masowo. Gąsienica brudnicy żeruje na rozmaitych drzewach liściastych, zwłaszcza na dębach i drzewach owocowych, ale też na wierzbach, topolach, głogach i wielu innych. Gdy dojdzie do ich gradacji mogą wyrządzać całkiem spore szkody. Młode gąsienice tego gatunku pojawiają się maju i co ciekawe mogą się przenosić na drzewa wraz z podmuchami wiatru. Żerują mniej więcej do czerwca i później się przepoczwarczają.

nolieschneider/iNaturalist/CC BY-NC

Dorosłe motyle latają latem, zazwyczaj w nocy, dlatego rzadko się je widuje, chyba że wtedy, gdy przylatują do sztucznego światła. U tego gatunku występuje silny dymorfizm płciowy. Samica jest biała, z ciemnymi zygzakami na skrzydłach. Samce są mniejsze, a ich skrzydła są brunatne z ciemnym wzorem. Różnią się też oczywiście czułkami, u samicy są proste, a u samców pierzaste. Samice najłatwiej zaobserwować przy składaniu jaj na pniach i gałęziach drzew. Jaja tego gatunku zimują i trzeba przyznać, że są bardzo odporne na mrozy, ponieważ są wstanie wytrzymać nawet -40°C (w warunkach laboratoryjnych nawet -70°C). Dużo mniej odporne są jednak młode larwy, które wytrzymują najwyżej -23°C.

Proporzyca marzymłódka (Tyria jacobaeae)

Gąsienica w żółto-czarne paski? Dlaczego nie. Właśnie tak wygląda ta należąca do proporzycy marzymłódki. Znaleźć ją można na starcach (czasami również na lepiężnikach i podbiałach), często w sporym gronie, ponieważ ten gatunek lubi żerować w grupie. Niełatwo ją jednak wypatrzeć, ponieważ ze swoim ubarwieniem łatwo się wtapia w tło żółtych kwiatów. I prawdopodobnie jest to jeden z powodów jej niezwykłego ubarwienia. Nie jest jednak jedyny. Żółtoczarne ubarwienie jest ostrzeżeniem dla drapieżników, że gąsienica jest trująca. Podczas żerowania wchłania bowiem toksyny, które gromadzą się później w jej ciele. Dodatkowo, żółtoczarne paski kojarzą się drapieżnikom z ubarwieniem os i jest to dla nich kolejny powód, aby omijać ją z daleka. Zresztą, nawet jeśli gąsienica będzie mimo wszystko niepokojona przez jakiegoś drapieżnika, to może po prostu spaść w gąszcz roślin pod nią, aby się w nich skryć. Te niezwykłe gąsienice można spotkać latem, zaś gdzieś tak na początku września zamieniają się w poczwarki i w tym stadium zimują.  

Dorosłe motyle latają od maja do połowy lipca. Prowadzą nocny tryb życia, ale w ciągu dnia można je zauważyć, jak przesiadują na łodygach roślin. Ze względu na ich jaskrawe, czerwono-czarne ubarwienie zdecydowanie łatwo je zauważyć. Trzeba tylko uważać, ponieważ są bardzo płochliwe i zaniepokojone natychmiast odlatują kawałek dalej. Podobnie jak w przypadku gąsienic, krzykliwe barwy dorosłych ostrzegają, że są trujące.

Więcej na jej temat możecie przeczytać tutaj.

Rusałka ceik (Nymphalis c-album)

Gąsienice motyli dziennych zwykle nie są tak niezwykłe, jak u motyli nocnych, ale czasami trafi się wśród nich wyjątek, zwłaszcza wśród rusałek. Jedną z nich jest gąsienica ceika, którą dość ciężko spotkać, ponieważ wie, jak się ukryć. Całe jej ciało jest czarne z brązowymi i białymi elementami, zwłaszcza kolcami, których ma naprawdę sporo na swoim ciele. Dzięki takiemu wyglądowi może się upodobnić do ptasich odchodów i w spokoju żerować na pokrzywach, które są jej ulubioną rośliną żywicielską (może się też pojawiać na wiązach, chmielu, leszczynie i porzeczce). Pierwsze gąsienice tego gatunku pojawiają się gdzieś tak w maju i można je znajdować do sierpnia. Później się przepoczwarczają, co następuje na roślinach żywicielskich. Czasami można jednak przyłapać wyrośnięte gąsienice wędrujące po ziemi w poszukiwaniu lepszych miejsc na przeobrażenie.

Rusałka ceik jest mistrzynią kamuflażu na każdym etapie swojego życia. Poczwarki wyglądają jak zwiędłe liście, natomiast dorosłe motyle, gdy złożą skrzydła, wyglądają jak uschnięte liście. Dorosłe zimują ukryte w różnych zakamarkach, czasami w naszych domach i pojawiają się już bardzo wczesną wiosną. Chętnie wtedy przysiadają na uschniętych liściach, aby wygrzewać się na słońcu. Są wtedy bardzo czujne i łatwo je spłoszyć. Odwiedzają kwiaty, aby spijać nektar, ale chętnie też piją sok wyciekający z drzew. Dorosłe są aktywne niemal przez cały rok.

Więcej na jej temat możecie przeczytać tutaj.