Świat Makro.com

Czas na kolejną odsłonę mojej serii, w której zaprezentuje wam najciekawsze i najbardziej niezwykłe pod względem wyglądu gąsienice, jakie spotkałem w ostatnich latach podczas wypadów w teren.

Pawica grabówka (Saturnia pavonia)

Z gąsienicami tego niezwykłego motyla spotkałem się kilka lat temu i jak to często bywa, udało mi się to przez zupełny przypadek. Było ich kilka i znacznie różniły się od siebie wyglądem. Tak to już nimi jednak jest. Wraz z wiekiem ich wygląd ulega znacznej zmianie. Młode gąsienice są czarne z licznymi, żółtymi pasami po bokach i gęstymi włoskami na całym ciele. Z czasem jednak, czerń coraz bardziej znika, a w ich ubarwieniu zaczyna dominować barwa zielona. Przy czwartym linieniu, gąsienica staje się po całości zielona z czarnymi prążkami i czarnymi, różowymi albo żółtymi brodawkami, zaś w ostatnim linieniu ostają się już tylko brodawki, a czarne pasy znikają całkowicie. Wraz z wiekiem gąsienicy znika też coraz więcej włosków. Gąsienice pawicy pojawiają się na rozmaitych roślinach, głównie na śliwie tarninie, wrzosach i borówce czernicy, a czasami też na wierzbach, olszy czarnej, brzozach, malinach, jeżynach czy poziomce. Wbrew nazwie nie znajdziemy ich na grabach. Pierwsze z nich pojawiają się w czerwcu i można je znajdować do sierpnia. Pod koniec swojego rozwoju osiągają około 7,5 cm. Przepoczwarczenie następuje w gruszkowanym kokonie, który tworzą w oprzędzie między gałązkami i w nim też zimują.

Samiec pawicy grabówki/Illuvis/Pixabay/CC0

Dorosłe grabówki pojawiają się wczesną wiosną, gdzieś tak w kwietniu i latają do końca maja. Samce są bardzo rozlatane i poszukują samic popołudniami i wieczorami. Dzięki pierzastym czułkom są wstanie wyczuć ich obecność z odległości wielu kilometrów. Samice przesiadują z kolei wśród roślin i cierpliwie czekają na pojawienie się samców. Dorosłe motyle nie pobierają pokarmu, dlatego rozmnażanie, to jedyne na czym się skupiają w tym stadium. Gdy samica zostanie zapłodniona, wybiera się nocą na poszukiwanie roślin żywicielskich gąsienic i składa na nich jaja. Pawica grabówka należy do jednych z większych motyli w Polsce. Rozpiętość skrzydeł samców dochodzi do 6,5 cm, natomiast samic do 8,5 cm. Występuje powszechnie w całym kraju, ale rzadko się ją obserwuje. Osobiście miałem okazję spotkać jedynie gąsienice, natomiast nigdy nie widziałem dorosłych. Mam jednak nadzieję, że kiedyś się to zmieni.

Wieczernica klonówka (Acronicta aceris)

No, to jest dopiero prawdziwe dziwadło w świecie gąsienic. W jednej z moich książek podają, że jej ciało jest szarobrązowe, ale ciężko w niej to dostrzec, ponieważ po całości pokrywają ją gęste, żółte i czerwonawe lub po całości pomarańczowe włoski. Widać jedynie jej grzbiet, na którym mamy białoczarne plamki, układające się w linię. Ta gąsienica zdecydowanie rzuca się w oczy i potencjalni drapieżcy mogą ją dostrzec z daleka. Cóż jednak z tego, skoro jej gęste włoski utrudniają im jej pożarcie i gąsienica wieczernicy dobrze o tym wie. W sytuacji zagrożenia zwija się w kulkę, dzięki czemu pęczki jej włosków sterczą na wszystkie strony, a sama gąsienica wygląda, jakby była najeżona kolcami. Nie jestem pewny czy te włoski mogą mieć właściwości parzące. Na pewno mogą jednak podrażniać przez to, że po prostu łatwo się wbijają w skórę. Najdotkliwiej mogą to odczuć osoby uczulone, dlatego na wszelki wypadek lepiej nie brać jej do ręki. Gąsienice klonówki żerują gromadnie na rozmaitych drzewach liściastych. Oczywiście w jej menu znajdują się klony, ale mogą się też pojawiać na topolach, wierzbach, kasztanowcach, wiązach, dębach i lipach. Pierwsze gąsienice pojawiają się w czerwcu i są aktywne do września. Przepoczwarczają się w oprzędach, które tworzą w szczelinach kory, pod opadłymi liśćmi albo w szparach murów. W tym stadium zimują.

Dorosłe motyle pojawiają się w maju i są obserwowane do sierpnia. Za dnia przesiadują na pniach drzew, na których zresztą dobrze się maskują. Uaktywniają się nocą i wtedy też mogą czasami przylatywać do światła. W czasie nocnych lotów odwiedzają kwiaty, by spijać nektar oraz odbywają gody. Choć, gąsienica prezentuje się niezwykle i może się wydawać, że jest jakimś rzadkim gatunkiem, to w rzeczywistości można ją łatwo znaleźć w całej Polsce. Wystarczy się uważnie rozglądać po liściach i pniach drzew w czasie wypadów do lasów.

Wieczernica strzałówka (Acronicta psi)

Tak, to kolejna przedstawicielka tego samego rodzaju w tym artykule. Mimo to zdecydowałem się ją tutaj pokazać, ponieważ jej gąsienica wygląda zupełnie inaczej, niż gąsienica klonówki. Jej ciało pokrywają liczne włoski, ale są dużo rzadziej rozmieszczone, przez co ciało gąsienicy jest doskonale widoczne. Po całości jest czarna, ale przez cały jej grzbiet biegnie żółty pas, natomiast z boku znajdują się czerwone plami i biały pas na dole. Tym co jednak wyróżnia tą gąsienicę, jest jej wyrostek na czwartym segmencie, przez który gąsienica wygląda naprawdę dziwacznie. Warto też dodać, że jest niemal zupełnie gładki, co jest ważną cechą diagnostyczną. Podobnie wyglądające gąsienice mają jeszcze dwie inne wieczernice: szypówka (A. cuspis) oraz grotówka (A. tridens), jednak u nich ten wyrostek jest krótszy i pokryty długimi, gęstymi włoskami. Gąsienice naszej strzałówki pojawiają się od lipca do września i można je znaleźć na rozmaitych drzewach oraz krzewach, takich jak olsza, brzoza, leszczyna, śliwa tarnina, wierzba i topola. Mimo krzykliwego wyglądu, niełatwo ją jednak znaleźć, ponieważ lubi żerować w głębi koron drzew.

Jeśli chodzi o dorosłe, to tutaj mamy mały problem. Widzicie, o ile gąsienice strzałówki da się odróżnić na oko jej krewniaków, to z dorosłymi jest już ciężej i stuprocentowej identyfikacji można dokonać jedynie badając narządy kopulacyjne. Dlatego na moim zdjęciu, które widzicie z boku, może być zarówno strzałówka, jak i też szypówka lub grotówka. Bez względu na gatunek jako dorosłe prowadzą zbliżony tryb życia. W ciągu dnia przesiadują na pniach drzew oraz przed latarniami. Uaktywniają się w nocy i wtedy też odwiedzają kwiaty, by spijać nektar i odbywać gody. Dorosłe strzałówki latają od maja do sierpnia i podobnie jest z grotówką. Wieczernica szypówka pojawia się zaś dopiero w czerwcu i też lata do sierpnia.

Łada różowica (Mitochrista miniata)

No dobrze, a co powiecie na gąsienicę, która wygląda jak… szczotka! Dokładnie tak prezentuje się gąsienica łady różowicy, na którą natknąłem się kilka lat temu, podczas spaceru po Lesie Miejskim w Olsztynie. Wypatrzyłem ją na pniu drzewa, chyba jakiegoś buka i od razu zwróciła moją uwagę. Całe jej ciało pokrywają gęste, ale krótki włoski, które układają się w taki sposób, że gąsienica wygląda jak szczotka do butów. Co jeszcze ciekawsze, gąsienica wygląda tak, jakby składała się z dwóch połówek. Jej przód jest ciemny, niemalże czarny, natomiast reszta jej ciała ma barwę brunatną. Gąsienicę łady można znaleźć w wilgotnych lasach liściastych oraz mieszanych. W początkowej fazie rozwoju pożera młode porosty na pniach drzew, później zaś, dobiera się też do liści dębów, brzóz oraz wiciokrzewów. Pierwsze gąsienice pojawiają się gdzieś tak we wrześniu, później zaś zimują i znów uaktywniają się wiosną przyszłego roku. Mniej więcej w maju kończą swój rozwój i przepoczwarczają się.

Dorosłe motyle pojawiają się w połowie czerwca i są aktywne do lipca. Na pierwszy rzut oka łatwo je rozpoznać, gdyż ich skrzydła są żółtoczerwone, z różowo-czerwonymi brzegami, a także czarnymi zygzakami. Aktywne są zarówno nocą, jak i w ciągu dnia. Czasami można je zauważyć na kwiatach, jak spijają nektar. Jednego osobnika spotkałem na ostach. Lubią też odpoczywać na liściach różnych roślin.

Więcej na jej temat możecie przeczytać tutaj.

Barczatka napójka (Euthrix potatoria)

Gąsienice napójki to jedne z najczęstszych, jakie spotykam podczas wypadów w teren. Do tego są bardzo charakterystyczne, dzięki kępkom białych włosków, które ciągną się po bokach ich ciała. Dodatkowo z przodu ciała znajduje się kępka ciemnych włosków, która wygląda trochę jak wyrostek u gąsienicy wieczernicy strzałówki. Podobna kępka znajduje się też w tylnej części jej ciała, ale jest trochę krótsza. Młode gąsienice tego gatunku możemy znaleźć jesienią na różnych trawach, a także na pałkach wodnych, trzcinach i turzycach. Gdy nadchodzi zima, chowają się w ściółce i innych zakamarkach. Czasami jednak, gdy panuje odwilż, zdarza im się opuszczać swoje schronienia i można je zauważyć, jak wędrują po śniegu. Zazwyczaj opuszczają swoje kryjówki dopiero wiosną i wtedy też kontynuują żerowanie na roślinach żywicielskich. Zgodnie ze swoją nazwą, często piją wodę, którą uzyskują z kropelek rosy lub deszczu. Gdy panuje susza, napadają na inne gąsienice swojego gatunku, aby pozyskać z nich wodę. Pod koniec swojego rozwoju, osiągają około 6 cm. Przepoczwarczenie następuje pod koniec wiosny.

Dorosłe motyle pojawiają się pod koniec czerwca i są aktywne do połowy sierpnia. Skrzydła samic są żółte, natomiast u samców brunatno-żółte. W ciągu dnia przesiadują na drzewach i na ścianach budynków, często w pobliżu latarni, do których chętnie przylatują. Uaktywniają się w nocy i wtedy też odbywają loty godowe. Nie pobierają żadnego pokarmu, ponieważ ich ssawka jest uwsteczniona.

Więcej na jej temat możecie przeczytać tutaj.