Oskrobek towarzyski (Cionus tuberculosus) – „nasionko” z ryjkiem

Patrząc na niego z dystansu, można odnieść wrażenie, że ma się z jakąś ciemną, siedzącą na liściu kulką. A może nawet z nasionkiem, do którego zdaje się za wszelką cenę upodabniać. Jest bardzo malutki, ale warto mu się przyjrzeć z bliska, by dostrzec jego niezwykły kształt, na widok których człowiek od razu się uśmiecha.

Systematyka

Ten ciekawy chrząszcz należy do rodziny ryjkowcowatych (Curculionidae), o czym łatwo możemy się przekonać, przyglądając się bliżej jego głowie. Takich jak on, jest w naszym kraju 12 gatunków. Tyle bowiem liczy sobie rodzaj Cionus. Wszystkie one, mają dość… oryginalny wygląd, który odróżnia je chociażby od długoryjkowych słoników (Curculio spp.), z którymi wspólnie należą do podrodziny Curculioninae. Mimo, że na pierwszy rzut oka przedstawiciele rodzaju Cionus bardzo przypominają naszego bohatera, to zdecydowanie wyróżnia się spośród nich kilkoma cechami.

Wygląd

Ten malutki chrząszczyk, osiąga zaledwie 3-4 mm. Całe jego ciało ma krępą, niemal kanciastą budowę. Zwłaszcza pokrywy, które są bardzo szerokie, niemalże kwadratowe. Przypominające kształtem trapez przedplecze oraz znajdująca się przed nim głowa, są od nich znacznie mniejsze. Na głowie znajdują się duże oczy złożone, zakrywające sporą jej część, a także krótki, stosunkowo gruby ryjek. Na końcu tego ostatniego mamy załamane czułki, zakończone długimi buławkami. Nogi krótkie, ale o mocnej budowie. Całe ciało tego ryjkowca pokrywają czarne i szarawe włoski oraz łuseczki. Po bokach przedplecza znajdują się jednak żółto-brunatne łuseczki. Na środku pokryw jest umiejscowiona duża, ciemna plama, pod nią zaś również mamy żółtawe łuseczki, które tworzą plamkę, podobną do tej, która znajduje się również w ich dolnej części.

Gdzie go można spotkać?

Pospolity w całej Polsce, zdecydowanie najliczniejszy przedstawiciel swego rodzaju. Preferuje środowiska wilgotne, w postaci wszelkiego rodzaju zarośli, porastających obrzeża lasów, okolice zbiorników wodnych, czy łąk. Dorosłe chrząszcze pojawiają się na przełomie kwietnia oraz maja i obserwuje się je aż do sierpnia.

Tryb życia

Życie chrząszczy z tego gatunku kręci się wokół dwóch roślin z rodziny trędownikowatych, czyli trędownika bulwiastego (Scrophularia nodosa), oraz namulnika brzegowego (Limosella aquatica). Dorosłe chrząszcze przesiadują na liściach i łodygach tych roślin, często w dość sporych grupkach. Zaniepokojone podkurczają nogi i spadają z liści w głąb traw, później zaś, gdy zagrożenie minie, powracają na swoje ulubione rośliny. Oczywiście są roślinożercami, a ich pokarmem są właśnie rośliny, na których żyją. Po kopulacji, samiczki składają jajeczka na żyłce głównej liścia, oraz jego ogonku… a raczej wewnątrz nich. Uprzednio samiczka, wygryza w nich bowiem malutkie otworki, po czym wypełnia jej kilkoma jajami i zalepia wydzieliną z jamy brzusznej. W sumie, jedna samiczka może złożyć nawet 300 jaj, na ponad 60 liściach, w okresie 26 dni. Wkrótce potem, wylęgają się larwy, które żerują na powierzchni liści, wygryzając w nich okrągłe dziurki. W trakcie żerowania, ich ciała są cały czas pokryte śluzowatą wydzieliną, pochodzącą z krótkiej, stożkowanej rurki, znajdującej się na górze ostatniego segmentu odwłoka. Z wydzieliny tej, powstają również brązowe, przejrzyste kokony, umieszczone bezpośrednio na roślinie, w których dochodzi do przepoczwarczenia. Trwa ono bardzo szybko i już po tygodniu lub dwóch, pojawiają się dorosłe chrząszcze. One też zimują, ukryte w ściółce, otaczającej ich rośliny żywicielskie.