Ważka ruda (Libellula fulva) – niekoniecznie ruda

Dawno nie było u mnie żadnej ważki, czas więc nieco nadrobić te zaległości. A zacznę od jednego z częściej spotykanych przeze mnie gatunków. Ważka ruda to bardzo ciekawa ważka, którą obserwuje się z wielka przyjemnością. Szczególnie samce i ich wojownicze zapędy. Zanim jednak będzie o tym, najpierw systematyka i wygląd. Tak się bowiem składa, że wbrew swojej nazwie, ważka ruda nie zawsze jest ruda.

Systematyka

W naszym kraju żyje trzech przedstawicieli rodzaju Libellula. Oprócz ważki rudej jest to jeszcze ważka płaskobrzucha (Libellula depressa) i ważka czteroplama (Libellula quadrimaculata). Wszystkie one zaliczają się do rodzinny ważkowatych (Libellulidae), która w sumie liczy u nas 22 gatunki.

Wygląd

Ważka ruda to średniej wielkości ważka o mocnej budowie ciała. Długość jej ciała dochodzi gdzieś tak do 4,6 cm, natomiast rozpiętość skrzydeł sięga maksymalnie 8 cm.

Pod względem ubarwienia jest bardzo zmienna w zależności od wieku i płci. Tuż po przeobrażeniu się w imago, przedstawiciele obu płci mają podobne ubarwienie. Głowa, tułów i odwłok są rude (stąd ich nazwa), zaś przez środek tego ostatniego ciągnie się czarna, ząbkowana linia. Rozpoznanie płci, jest wówczas bardzo utrudnione. Samca można wtedy rozpoznać po obecności wtórnego aparatu kopulacyjnego na drugim segmencie odwłoka. U samicy tego aparatu brak, za to na spodzie ósmego segmentu widać płytkę osłaniającą narządy płciowe. Koniuszki skrzydeł samiczki, są najczęściej mniej lub bardziej przyciemnione. Wraz z wiekiem, ubarwienie tych ważek ulega zdecydowanej zmianie. Samiec znacznie ciemnieje, zaś spora część jego odwłoka pokrywa się niebieskawym nalotem. W przypadku samicy, jej ciało także ciemnieje. Odwłok staje się brązowawy, a później również pokrywa się niebieskawym nalotem, choć przeważnie nie aż tak intensywnie jak u samców. Oczu obu płci stają się niebieskawe, niemalże szkliste. Te ostatnie to jedna z cech, dzięki której można odróżnić ważkę rudą od lecich (Orthetrum spp.), z którymi bywa mylona (zwłaszcza samce). Inną cechą jest obecność czarnych trójkątów u nasady drugiej pary skrzydeł (u lecich oczy są bardziej zielonkawe, a na ich skrzydłach nie ma śladu po wspomnianych trójkątach).

Gdzie ją można spotkać?

Jej rozmieszczenie jest w naszym kraju bardzo nie równomierne. Najpospolitsza jest w północnej części Polski, na obszarze pojezierzy, a także w środkowo-wschodnim fragmencie (chociażby okolice Lublina). Im dalej na południe kraju, tym staje się rzadsza. Brak jej zupełnie na pogórzu oraz w górach. To tak o jej występowaniu, teraz środowisko życia. Pod tym względem ważka ruda nie jest specjalnie wybredna. Pojawia się nad różnymi zbiornikami wodnymi, szczególnie stojącymi i wolno-płynącymi. Interesują ją takie, które są gęsto porośnięte trzcinami i tego typu roślinnością. Można ją obserwować od maja do lipca.

Tryb życia

Po co im tak właściwie wysokie roślinki? Jako punkt obserwacyjny. Widzicie ważki, to owadzi wojownicy. Zwłaszcza samce, które są silnie terytorialne. Kiedy samiec ważki rudej siądzie sobie na jakiejś łodydze, czy np. barierce mostu, wówczas z wielką uwagą obserwuje teren. Gdy w zasięgu wzroku pojawi się obcy samiec, wówczas rusza do boju. Pomiędzy dwójką dochodzi do powietrznej walki. Jeśli właścicielowi skrawka przybrzeżnych szuwarów uda się przepędzić rywala, wówczas może wrócić na swoje stanowisko i kontynuować obserwacje. W czasie przerwy zaś, może np. upolować jakiegoś owada. Samiczki także lubią przesiadywać na roślinkach, ale głównie po to, by zbierać energię na rozmnażanie… i w związku z tym, także by posilać się innymi owadami. Łupem tych ważek padają różne muchówki, chruściki, jętki czy nawet mniejsze motyle. My jednak przejdźmy do kopulacji. Ta rozpoczyna się w powietrzu, zaś swój finał znajduje na jakiejś ustronnej gałązce, gdzie trwa jeszcze z parę minut. W międzyczasie, samica bardzo często zdrapuje pazurkami część niebieskawego nalotu samca i ten wygląda później na nieźle porysowanego. Po skończonej kopulacji, samica przystępuje do złożenia jaj. Te, podobnie jak inne ważkowate, składa… a raczej zrzuca niczym bomby, bezpośrednio do wody lub na zanurzone w niej rośliny. Larwy, które się z nich wylęgną żyją na dnie zbiorników wodnych, gdzie polują na drobne organizmy.