Świat Makro.com

Początek meteorologicznej i astronomicznej jesieni to czas, kiedy fauna i flora lasów staje się coraz uboższa w gatunki. Mimo to, wciąż możemy obserwować bardzo ciekawe stworzenia. Chociażby pająki, których o tej porze roku naprawdę nie brakuje. Wśród nich, najliczniejsze zdają się być czaiki, które w lasach pojawiają się praktycznie na każdym kroku. Dobrze więc będzie poznać je bliżej.

Systematyka

Czaiki to niepozorne pajączki, które zaliczają się do rodziny kwadratnikowatych (Tetragnathidae), choć wcześniej należały do krzyżakowatych (Araneidae). W naszym kraju żyje 3 przedstawicieli rodzaju Metellina. Najbardziej znanym jest czaik jesienny (Metellina segmentata) i to właśnie o tym konkretnym gatunku, był wcześniej ten artykuł. Jak się jednak okazuje, mamy w kraju także dwa inne gatunki z tego rodzaju. To Metellina mengei i Metellina merianae. Nie tak dawno odkryłem, że odróżnienie ich od siebie jest na oko bardzo trudne, często wręcz niemożliwe, zwłaszcza jeśli chodzi o M. segmentata i M. mengei, które są do siebie bliźniaczo podobne. Dlatego też, postanowiłem zmienić formułę tego artykułu i opowiedzieć o całym rodzaju jednocześnie. Nie będzie to kłopotem, gdyż cała trójka prowadzi bardzo zbliżony tryb życia.

Wygląd

Pajączki z tego rodzaju nie są duże i osiągają około 8 mm. Ich ciała mają raczej delikatną budowę. Na głowotułowiu znajduje się osiem, stosunkowo cienkich i niezbyt długich odnóży. Odwłoki mają dość grube i nieco zaokrąglone. Pod względem ubarwienia są szaro-żółtawe, zaś na odwłoku możemy dostrzec biało-brunatny wzór. Na spodzie zaś mają dwa, pionowe, żółte pasy.

U czaików mamy wyraźny dymorfizm płciowy. Samce są wyraźnie smuklejsze niż samice, a na końcach szczękoczułków znajdują się wyraźne zgrubienia, czyli bulbusy. Co jednak najciekawsze, samce nie są wcale mniejsze od samic i osiągają niemal taką samą długość co one.

Gdzie je można spotkać?

Głównie w lasach, w których potrafią być naprawdę bardzo liczne, ale można na nie trafić także w pobliżu dróg, a nawet w ogrodach. Zwłaszcza czaika jesiennego, który jest jednym z najpospolitszych, krajowych pająków. Wbrew swojej nazwie, czaik jesienny pojawia się nie tylko jesienią (choć wtedy jest najliczniejszy), ale także w innych porach roku, np. wiosną. Podobnie jest zresztą z jego kuzynami.

Tryb życia

Ano właśnie. Pierwsze, dorosłe czaiki pojawiają się już bardzo wczesną wiosną, kiedy wokół zalega jeszcze śnieg. Można je wypatrzeć, jak siedzą na gałązkach drzew, a nawet próbują pleść pierwsze pajęczyny.

Jeśli chodzi o te ostatnie, to czaiki tworzą typowe sieci koliste, które rozpinają wśród gałęzi krzewów, oraz łodyg różnych roślin zielnych. Na pierwszy rzut oka, taka pajęczyna przypomina sieć łowną krzyżaka. Różni się jednak tym, że jej środek (czyli „pępek”) jest pusty w środku i znacznie luźniej skonstruowany. Czaiki najchętniej czatują pośrodku swojej sieci. Zagrożone, niemal natychmiast uciekają, usadawiając się wzdłuż gałązki, o którą jest zaczepiony jeden z boków sieci. Dzięki swemu ubarwieniu, mogą się upodobnić do takiej gałązki i w ten sposób uniknąć pożarcia przez drapieżnika. Czaiki to generalnie dość delikatne pajączki, a ich szczękoczułki są zbyt słabe, by przebić się przez skórę większych stworzeń (w tym również przez ludzką skórę), stąd też najlepszą metodą obrony w ich przypadku jest tradycyjna ucieczka.

W stosunku do owadów, są jednak bardzo groźnymi drapieżnikami. W ich sieci wpadają głównie drobne muchówki (meszki, komary, ochotki) i to właśnie one są ich głównym pokarmem. Kiedy zajdzie potrzeba, potrafią jednak pokonać dużo większą ofiarę niż one same (nie raz znajdowałem w ich sieciach większe bzygi, a nawet koziułki).

W przypadku czaików, na szczególną uwagę zasługują ich zachowania godowe, które mają miejsce na jesieni. Wówczas samce ruszają na poszukiwanie samic, a kiedy je znajdą, usadawiają się z boku ich pajęczyn (niekiedy może być ich kilku na jednej sieci). Cierpliwie czekają, aż coś wpadnie w sieć, a kiedy tak się stanie, ruszają w kierunku szamoczącej się ofiary. Samiec, który pierwszy do niej dobiegnie, przechwytuje ją i zanosi samicy jako prezent. Kiedy samica przyjmie podarek, może przystąpić do jej zapłodnienia. Jaki sens ma takie zachowanie? Cóż, dzięki temu, że samica jest zajęta konsumowaniem podarku, samiec ma pewność, że sam nie stanie się posiłkiem i może w spokoju wypełnić swój obowiązek.

Po kopulacji, samica tworzy kokon, który zwisa później na długich niciach, zawieszonych tuż pod pajęczyną. Później wylęgają się młode, które prowadzą podobny tryb życia, jak dorosłe pająki.

Galeria: